و الَّا جمع [1] است احتياطا [2] به قصد قربت و تقديم هر يك ضرر ندارد و اما اگر بعد از آمد و شد بسيار ، قصد ماندن ده روز دارد تمام كند و در رفتن و برگشتن فرق ندارد .
مسأله 628 - اگر از ترخص بيرون مىرود تا هفت فرسخ مثلا و قصد ده روز ماندن دارد ، در آنجا تمام مىكند و در راه ، اولى جمع [3] است و اگر هشت فرسخ مىرود شكسته مىكند .
مسأله 629 - خارج شدن از حد ترخّص مراد اين است كه صدا در بلنديهاى بلد متوسط مثل كربلا و نجف در آنجا نرسد و به عبارت آخرى صداى اذان اعلامى بلد به آنجا نرسد و شكل ديوار خانه هاى آخر بلد ديده نشود ، اما به چشم و گوش و صدا و هواى معتدل و احوط [4] اعتبار هر دو است .
مسأله 630 - بلدهاى عظيمه اعتبار ترخص آن به محلَّه مسافر است [5] و اعتبار قصر يا اتمام يا داخل شدن يا خارج شدن حد ترخّص است و بعد از ماندن در تردد سى روزه حكم اقامه عشره است .
مسأله 631 - هر گاه شخص به قصد سفر از ترخص بيرون رفت و منتظر رفقا است اگر مطمئن است به آمدن رفقا و رفتن سفر ، نماز را شكسته كند و اما هر گاه سفرش موقوف است به آمدن رفيق و مطمئن نيست به آمدنشان و به مسافت شرعى نرسيده ، تمام كند و احوط [6] جمع است اگر به چهار فرسخ رسيده است و همچنين تمام كند اگر قصدش برگشت از سفر يا مردد شد پيش از رسيدن به چهار

[1] - ( خراسانى ) اگر چه اقوى اتمام است .
[2] ( يزدى ) اقوى است ما دام كه از صدق مقيم بيرون نرفته باشد .
[3] ( خراسانى ) بلكه تمام كند .
[4] ( خراسانى ) يعنى با حصول هر يك بدون ديگرى احتياط نمايد .
[5] ( صدر ) بنا بر اين كه قصد اقامه دو محله باشد .
[6] ( ميرزا ) اين احتياط ترك نشود . ( خراسانى ) اقوى بعد از رسيدن به چهار فرسخ است . ( يزدى ) بلكه اقوى قصر است و همچنين در فرض بعد .

162