( 115 ) س 38 : چون فتواى سركار بر اين است كه وقت فريضه مغرب از براى مختار تا زوال شفق مغربى است آيا اين عبارت بر ظاهر خود مىباشد يعنى اگر مختار عمداً مسامحه نمود تا شفق برطرف شد بايد نماز مغرب را به نيت قضا بگزارد يا آن كه باز به نيت ادا بگزارد اما فعل حرامى كرده است .
ج : بلى فتواى حقير اين است كه وقت نماز مغرب از براى غير مسافر وغير نائم وناسى وغير كسى كه عذرى داشته باشد كه مانع از اشتغال نماز باشد يعنى شغلى ضرورى كه ترك آن موجب تضرر آن يا امثال آن باشد تا سقوط شفق مغربى است وظاهر از اخبار آن است كه بعد از آن خارج وبدعت است ( 1 ) وقضا مىشود ونيت قضا مىتوان نمود اگر چه تعيين قضا وادا در نيت نزد حقير در رجايى كه تميز فعل موقوف بر آن نمىباشد لازم نيست . والله العالم .
( 116 ) س 39 : جناب شما در مسأله دوم از مكان مصلى فرموده ايد كه هر گاه ملكى وقف باشد بر طايفه اى وآن ملك را از ايشان غصب نمايند هر يك از موقوف عليهم مىتوانند نماز كنند در آن خواه وقف خاص باشد يا وقف عام مثل وقف بر مسلمين واز قبيل وقف بر مسلمين است وقف بر مسجدها ومدرسه ها ورباطات پس جايز است نماز كردن هر يك از مسلمين در آنها اگر چه مغصوب باشند .
بفرماييد كه هر گاه زيد به زور وعدوان عمرو را در مسجد از مكانش برون كند وبه جايش ايستاده نماز كند نمازش صحيح است يا نه ؟
وهمچنين نماز غير طلبه در مدرسه بدون اذن يا به اذن طلبه صحيح است يا نه ؟
ج : بلى نماز شخص دوم صحيح است زيرا كه با شخص اول در موقوف

( 1 ) تلخيص الوسائل ، 3 / 79 .

96