صبحان به صاد اصلًا معنى دعا وثنا ندارد ودر اذكار مستحبه بايد از قرآن وثنا ودعا بودن بيرون نرود واگر بيرون رود كلام خارجى خواهد بود ومبطل نماز خواهد بود اما اگر از اينها بيرون نرود اگر چه تغيير يابد صحيح است پس اگر در سبحان من دانت له السماوات والارض بالعبودية « لانت » بگويد صحيح است چه « لانت » به معنى « ذلت » است اما اگر « لانط » به طاى حطَّى بگويد مبطل است چه بىمعنى است وچون در اسلوب عرب به تغيير اعراب وتغيير مخارج مىتواند شد لفظ بىمعنى شود يا از دعا بودن خارج شود به چنين تغيير باطل مىشود پس اگر سبحان الله به كسر سين بگويد چون بىمعنى است باطل مىشود .
وچون اين معلوم شد مىگوييم در لغت فارسى وملمع وتركى نيز همين قاعده جارى است بايد به نوعى باشد كه شنونده از لفظ ، معنى دعا را بفهمد وفهميدن به قرينه مقام كافى نيست به علَّت اين كه لفظ از دعا وثنا بودن بيرون مىرود واما همين كه از لفظ به طريقه تكلَّم فارسيان فهميده شود كافى است همين قدر كه موافق اسلوب طايفه اى از فارسيان باشد وهمچنين اگر بگويد خدايا « منا » بيامرز به جاى « مرا » صحيح است وهمچنين اگر بگويد خدايا من بنده توام به كسر باء بنده چون طايفه از فارسيان مىگويند بشرطى كه به قصد اصطلاح آن طايفه باشد .
خلاصه آن كه بايد مفهم باشد باصطلاح المخاطب والمتكلَّم وبه قصد اصطلاح آن طايفه بگويد پس هر گاه بگويد خدايا قرض مرا ادا كن ضرور نيست ضاد از مخرج معين بيرون آيد چه در تكلم فارسى فهميدن وام از قرض محتاج به مخرج ضاد نيست واگر بگويد خداوندا بيامرز مهمد را به تبديل حاء محمد به هاء صحيح است وهمچنين كرباس وصندوق ضرور نيست به كسر كاف وضم صاد باشد .
اما اگر تغييرى بدهد كه موافق قاعده فارسى زبانان نباشد وتنها مفهم معنى نباشد از دعا وثنا بودن بيرون است ومبطل است پس اگر صاحب درد دلى

68