خود را مشغول به خواب يا كارى ديگر بنمايد هر گاه بعد از انجلاء معلوم او شود تحقق آن كسوف يا خسوف جزئى آيا قضاء نماز آن بر او واجب است يا نه ؟
ج : نه ، قضاء واجب نيست زيرا كه چنانچه در « هداية الشيعه » [1] تصريح به آن شده علم در حال كسوف يا خسوف شرط است در وجوب قضاء وچنين شخصى در آن حال عالم نبوده ، ونيز دليل وجوب قضاء در جزئى با علم ، روايت ضعيفى است كه به واسطه انجبار آن به حكايت شهرت ونحو آن [ حكم به ] صحّت شده ودر چنين علمى كه از قواعد هيويه باشد انجبار معلوم نيست ، بلكه انجبار نيست . والله العالم .
( 86 ) س 9 : بفرماييد كه در آخر مسأله دوم از فصل اول از مقصد ششم در سجود عبارت « وسيلة النجاة » اين است كه : واگر ممكن نباشد كشيدن ، در برداشتن حرجى نيست . وعبارت « هداية الشيعة » اين است كه : ولا يجوز الرفع مطلقاً على الاصح . آيا مراد از اين اطلاق تعميم امكان سر برداشتن ( 2 ) وعدم امكان آن مىباشد تا آن كه مخالف مراد از وسيلة بوده باشد يا اين كه مراد از اين تعميم ديگر است كه منافات با آن نداشته باشد .
ج : مراد از اين تعميم نسبت به وضع جبهه بر مكان مرتفع است وبر ما لا يصح السجود عليه هم چنانكه در حاشيه هداية الشيعه نوشته شده واين عبارت حاشيه است در بيان مطلقاً : سواء وقعت الجبهة على الموضع المرتفع أو على ما لا يصح السجود عليه وفيه ردّ على الاكثر حيث قالوا بالتفصيل فجوزوا الرفع فى الاوّل ومنعوا عنه فى الثانى . والله العالم .
( 87 ) س 10 : ونيز بفرماييد كه بنا بر فتواى سركار كه تجويز مىفرماييد كه قنوت

[1] هداية الشيعة از تأليفات مؤلَّف است وچاپ نشده . ( 2 ) به جاى جمله « سر برداشتن » بايد « كشيدنِ سر » باشد .

66