واما جواب از مسأله دوم بدان كه زيارت اصل [1] متحقّق مىشود به حضور در محل دفن ، وشرط صحّت زيارت ، نماز نيست ، بلكه معلوم نيست سلام هم داخل در حقيقت زيارت باشد ، بلى سلام ونماز امرى است زايد بر زيارت كه مستحب است . پس آن على حده است . پس در هر سلام ودعايى كه رسيده اگر نماز جزء آن ذكر شده نماز جزء آن سلام ودعا خواهد بود واگر ذكر نشده جزء آن نخواهد بود بلكه هر جا هم ذكر شده دلالت بر جزئيت ندارد ومواقع مختلف مىشود مثلًا اگر حديث چنين باشد كه بعد از نماز به اين نحو سلام كن يا قبل از نماز چنين سلام كن ظاهر از اين جزئيت است واگر حديث چنين باشد كه چنين سلام كن واگر فارغ شوى نماز كن اين دلالت بر جزئيت نمىكند ومىتوان به سلام اكتفا كرد گو اقل ثواباً باشد .
ودر خصوص نماز زيارت از دور سيد ابو المكارم ابن زهره مىفرمايد مطلقاً نماز زيارت را از دور بايد مقدم داشت وفاضل محدث ملا محمد باقر مجلسى رحمه الله در كتاب بحار مىفرمايد مطلقاً مخير است ميان تقديم وتأخير ، وحق آن است كه هر جا رسيده باشد تأخير بايد مؤخر داشت مثل زيارتى كه از براى بعيد وارد شده كه اول آن اين است كه السلام عليك يا مولاى وابن مولاى وسيدى وابن سيدى وهمچنان كه ظاهر در زيارت عاشورا نيز اين است كه بايد بعد از سلامى باشد وهر جا نرسيده باشد مقدم داشته مىشود وتفصيل اين مسأله را نيز در كتاب مسائل ورسائل [2] ذكر كرده ام [3] واين جا گنجايش ندارد . والله العالم .
( 81 ) س 4 : عرض ديگر اين كه در نماز جعفر طيار عليه الرحمه در ركوع وسجود ذكر ركوع وسجود را اول بايد گفت وبعد ده مرتبه تسبيحات اربع را يا خير

[1] اصل زيارت
[2] از اين عبارت معلوم مىشود كه نسخه هايى كه سؤال وجوابهاى بيشتر دارد متأخر است وآنها پس از تنظيم اوليه ، به كتاب افزوده شده است مانند همين سؤال وجواب .
[3] به مسأله شماره ء 2 كتاب صلاة يعنى مسأله قبل از اين مسأله رجوع شود .

62