ج : بدان كه روايت كرده شيخ جليل ابو جعفر طوسى ( ره ) به سند صحيح از حضرت صادق عليه السلام أنه قال : « من اغتسل بعد طلوع الفجر كفاه غسله إلى الليل في كلّ موضع يجب فيه الغسل ، ومن اغتسل ليلًا كفاه غسله إلى طلوع الفجر » . [1] ونيز روايت كرده محمد بن ادريس در مستطرفات سرائر به سند معتبر عن أحدهما عليهما السلام أنه يقول : « غسل يومك يجزيك لليلتك ، وغسل ليلتك يجزيك ليومك » . [2] ومراد از « يجب » در حديث اول چنانچه فاضل محدث ملَّا محمد باقر مجلسى ( ره ) وغيره به آن تصريح كرده اند وقرائن حال هم بر آن شاهد است به معنى « يثبت » است ، بلكه به معنى « يستحب » است ، چه اغسال واجبه اين حكم را باطلاقه ندارند اجماعاً .
ومقتضاى عموم حديث اول كفايت غسل زيارتى است كه به جا آورده شود در صبح از براى زائر تا شام كه بعداً زيارت آن را به جاى آورد ، اگر چه در اين بين حدث اصغر از او صادر شود ، وهمچنين غسل شام تا صبح ، ومقتضاى عموم حديث ثانى كفايت غسل روز است از براى بقيه ء آن روز وتمام شب آينده ، وكفايت غسل شب از براى بقيه ء آن شب وتمام روز آينده ، وبه مضمون اين دو حديث فاضل مذكور در مزار بحار در باب غسل زيارت فتوا داده ، وچون دو حديث مذكور معتبر هستند ومعارض در مقابل در اين مقام نيست مضمون آنها مفتى به است ، وظاهر كفايت غسل روز است از براى بقيه ء آن روز وتمام شب آينده ، وهمچنين كفايت غسل شب از براى بقيه ء آن شب وتمام روز آينده .
( 74 ) س 74 : بفرماييد كه هر گاه شخصى كه وضو مىسازد غسل يدين را به اين طريق به عمل آورد كه پنجه هاى دست را در آب فرو برد تا مرفق بدون نيت ،

[1] وسائل الشيعة ، 30 جلدى ، 12 / 328 .
[2] وسائل الشيعة 12 / 328 فقيه 2 / 202 مستطرفات ، 46 .

54