( 435 ) س 24 : هر گاه زيد يك دانگ ونيم مزرعه را ادّعا به عمرو كند از بابت ارث يا بعضى چيزهاى ديگر وعمرو همان دعوى يك دانگ ونيم وساير دعاوى او را مصالحه كند به نيم دانگ مشاع از آن مزرعه يا مبلغى نقد وجنس ديگر ، بعد عمرو اقرار نمايد كه نيم دانگ اين مزرعه مشاعاً مال زيد بوده وحال هم است آيا در اين صورت زيد مستحق نيم دانگ خواهد بود ، يا نيم دانگ به جهت مصالحه ونيم دانگ به جهت اعتراف ، يا مستحق يك نيم دانگ خواهد بود به جهت مصالحه يا به جهت اعتراف بينوا توجروا .
ج : در صورت مسطوره زيد مصالح زايد از نيم دانگ را محكوم به استحقاق نيست وبه جهت مصالحه واعتراف مذكورين دو نيم دانگ را مستحق نمىشود زيرا كه اگر بگوييم شرط است در حكم به صحّت مصالحه ، عدم ظهور بطلان ادّعاى مدّعى يا انكار منكر كلاًّ او بعضاً وبا ظهور احدهما حكم به فساد مصالحه مىشود چنانچه مستفاد از كلام جمعى از فقها است چون صاحب مسالك وكفايه وشرح كبير ، ووالد ماجد حقير طاب ثراه به آن تصريح فرموده واقوى نيز اين است .
پس در اين صورت به جهت اعتراف عمرو به بطلان انكار او در بعض مدّعى به وحقيّت دعواى مدّعى مصالحه فاسد خواهد شد وزيد نيم دانگ را به جهت اعتراف مالك خواهد شد ونيم دانگ مصالحه ساقط مىشود وادّعاى او در يك دانگ ديگر باقى خواهد بود وهر وقت خواهد مىتواند ادّعا كند .
واگر قطع نظر از اين مطلب كنيم وحكم به بطلان مصالحه نكنيم وحكم به صحّت كنيم باز زياده از نيم دانگ را مستحق نخواهد بود زيرا كه زيد هر حقّى كه در يك دانگ ونيم مشاع ادّعايى داشت مصالحه كرد به نيم دانگ پس به جهت مصالحه ، نيم دانگ خواهد داشت واعتراف عمرو زياده بر اين نمىرساند كه زيد نيم دانگ داشت وحال هم نيم دانگ دارد واين اثبات حقّ زائدى بر نيم دانگ نمىكند به جهت اين كه اعتراف به اين كه نيم دانگ داشت قبول مىشود

329