تنهايى يا مخلوط به خاك به جهت خاشاك زرع خريد وفروش مىكنند ؟
ج : امّا در مسأله ء اولى آن كه چيزهاى نجس بر دو قسم است ، يا روان است مثل آب وشير وروغن چراغ وروغن در تابستان ونحو آنها ، يا غير روان ، مثل روغن در زمستان وعسل وصابون وپارچه نجس شده وامثال اينها .
پس آن چه از قسم اوّل باشد يعنى روان باشد خريد وفروش آن جايز نيست اگر چه قابل تطهير باشد مگر بعد از تطهير آن ، بلكه نگاه داشتن ومنتفع شدن آن نيز جايز نيست ، بغير از روغن نجس هر قسم روغنى كه بوده باشد كه جايز است سوزانيدن آن به جهت روشنايى وفروختن آن به اين جهت ، وضرور نيست سوزانيدن در زير آسمان باشد ، هم چنان كه مشهور است بلكه در زير سقف هم مىتوان سوزانيد ، وانتفاعى ديگر از آن بردن مثل صابون پختن وغير آن جايز نيست ، وهر گاه فروخته شود واجب است كه به خريدار اظهار شود كه نجس است .
وآن چه از قسم دوم باشد پس اگر قابل پاك شدن نباشد مثل عسل نجس وصابون نجس وامثال آنها خريد وفروش آن اصلًا جايز نيست واگر قابل تطهير باشد مثل جامه ء نجس وحبوباتى كه نجس شده باشد جايز است خريد وفروش آنها .
بلى جايز است فروختن هر چيز نجس خواه روان وخواه غير روان ، وخواه قابل تطهير باشد يا نه به شرطى كه نجس العين مثل گوشت ميته وبول انسان نباشد به اهل ذمّه چون يهود ونصارى ومجوسى ، به شرطى كه آن چيز نجس به اعتقاد آنها حلال باشد پيش آنها ، وواجب نيست به آنها گفتن كه اين نجس است وجايز نيست فروختن پوست مرده وانتفاع از آن مطلقاً .
وامّا جواب از مسأله ء دوم پس آن است كه هر فضله كه پاك باشد يعنى از حيوان حلال گوشت باشد چون گوسفند وشتر وگاو وخر واسب واستر ، خريد وفروش وانتفاع از آن جايز است ، وهر چه نجس العين باشد چون فضلات انسان وحيوانهاى حرام گوشت ، حقّ آن است كه انتفاع از آنها به زرع انداختن

261