مىتواند كرد ، اگر چه ضمّ قصد وجوب هم جايز بلكه راجح وبهتر است ، ومادامى كه نماز او بر ميت تمام نشد هر كه به او نماز كند چه فرادى وچه به اقتداء به امام مأذون وچه خود امام مأذون نيت وجوب مىتوانند كرد .
( 154 ) س 77 : كسى كه يقين داند به ماندن يك ماه يا زياده در موضعى ، در وقت ورود ابتدا قصد اقامه ضرور است يا نه ؟
ج : قصد اقامه چيزى بغير از اراده ء جازمه به ماندن ده روز يا بيشتر نيست ، پس بعد از آن كه يقين به ماندن يك ماه يا زيادتر داشته باشد اين عين قصد اقامه خواهد بود .
( 155 ) س 78 : چه مىفرماييد كه شخصى ملازم بر حسب الأمر مأمور به دعواى ارسيه ( 1 ) وغيره مىشود ، آيا نماز وروزه ء اين شخص در رفتن وآمدن به خانه ء خودش قصر است يا تمام ؟
ج : اين شخص در رفتن به سفر دعوا يا به اختيار خودش مىرود يا مجبور است ، به اين معنى كه نمىتواند نرود ، واگر نرود علم به ضرر بدنى يا مالى محترم حلال ، يا ظنّ به آن دارد ، پس اگر مجبور باشد وبه اختيار نرود مطلقاً بايد نماز را قصر كند وروزه را افطار ، خواه در رفتن وخواه در برگشتن ، مگر آن كه در برگشتن مجبور نباشد وسفر او در مراجعت معصيت باشد ، كه در اين صورت اتمام خواهد كرد وروزه را خواهد گرفت . واگر مجبور نباشد وبه اختيار خود برود واز قبيل اختيار است تشويش تمام شدن منفعت حرامى يا كم شدن آبرو وعزت در پيش حاكم يا سلطان در اين صورت ميان جنگ كفار وغير كفار فرق است ، پس اگر به دفع كفار از ولايت مسلمين برود واصلًا معصيتى منظور ومقصود او از آن سفر نباشد در اين صورت سفر او ضرر ندارد ، بلكه اجر

( 1 ) روسها .

117