بر جان و يا عرض و يا مال خود مىترسد و راه هم منحصر است به همين راه ، حج بر او واجب نيست .
مسأله 17 - اگر رفتن به حج مستلزم ضرر مالى باشد ، غير از آن چه لازمهء عادى حج است ، پس اگر تحمل آن ضرر براى او حرجى است و مشقت و كلفت دارد بر او واجب نيست . و الَّا واجب است .
مسأله 18 - بعد از حاصل شدن شرايطى كه ذكر شد اگر رفتن به حج موجب ترك واجبى يا فعل حرامى شد بايد ملاحظهء اهميت را كرد ، پس اگر حج اهم است بايد حج برود و اگر يكى از آنها مهمتر است بايد ترك كند رفتن را ، لكن اگر رفت و حج كرد حجش صحيح است و كافى است ، گر چه معصيت كرده است در ترك واجب يا فعل حرام .
مسأله 19 - اگر كسى پيش از آن كه مستطيع شده ، نذر كند كه به زيارت حضرت سيد الشهداء ( عليه السّلام ) برود در هر روز عرفه ، نذر او مانع از حج او نمىشود و بايد حج برود و به نذر عمل نكند ، لكن اگر حج نرفت بايد به نذرش عمل كند و اگر عمل نكرد كفارهء ترك نذر را بايد بدهد .
مسأله 20 - اگر كسى خودش مالدار نيست و ديگرى به قدر كفايت سفر حج در رفتن و برگشتن به او ببخشد كه به حج برود واجب است قبول كند و برود ، و امّا اگر مالى ببخشد و اسم حج نياورد واجب نيست قبول كند .
مسأله 21 - اگر كسى خرجى حج ندارد و لكن كسى ديگر او را براى حج مهمان كند و بگويد حج بكن و به عهدهء من مخارج حج و مخارج عيالت ، حج بر او واجب مىشود ، به شرط آن كه اطمينان و وثوق داشته باشد به قول طرف و در صورتى كه مورد وثوق نباشد واجب نيست . و فرقى نيست بين آن كه مخارج را به تدريج بدهد يا يك مرتبه بدهد و يا آن را ملك او كند براى حج رفتن يا نكند .
مسأله 22 - در اين نحو از استطاعت كه به بخشش حاصل مىشود ، شرط نيست كه در وقت برگشتن داراى معاشى باشد كه او را اداره بكند .

208