مخارجى كه لايق به حال اوست . و همچنين است اگر در صورتى كه اخراج خمس از سرمايه بكند تنزل مىكند از كسب اول به كسبى كه لايق شأن او نيست و يا كفايت مؤنهء او را نمىكند ، پس در اين صورت هم سرمايه از مئونه محسوب است و خمس ندارد .
مسأله 14 - اگر كسى چند رقم عايدى داشته باشد مثل تجارت و زراعت و صنعت و مثل آنها ، پس در سال مجموع عايدات و واردات خود را از هر جهت روى هم رفته حساب مىكند بعد از اخراج مئونه سال ، آن چه از مجموع باقى مانده خمس آن را مىدهد و لازم نيست كه براى هر نوعى سال جداگانه قرار بدهد .
مسأله 15 - املاكى را كه دارد از درختها و حيوانات كه خمس به آنها تعلق نگرفته و يا گرفته و خمس آنها را داده بر سه قسم است :
اول : آن كه مقصود باقى گذاردن آنهاست كه از عوائد متصله آن استفاده كند ، مثل درخت بيد و چنار كه مقصود استفاده از چوب و شاخهء آنها است و يا مثل گوسفند نر كه مقصود استفاده از چاقى آنها است ؛ واجب است خمس در اين صورت از شاخه هاى زيادى درخت و پشم و مو و كرك حيوان ، بلكه واجب است خمس كلفت شدن چوب درخت و چاق شدن حيوان .
دوم : آن كه مقصود استفاده بردن از خود آن نباشد ، بلكه غرض استفاده بردن از حاصل آن است ، مثل درختان ميوه دار و شير و پشم حيوانات ، پس در اين صورت خمس به منافع آنها تعلق مىگيرد ، مثل ميوه و پشم و شير در صورتى كه از مئونه سال زيادتر باشند و امّا به خود درخت و گوسفند تعلق نمىگيرد .
سوم : آن كه مقصود او تأمين معاش و مخارج باشد از نگهدارى آنها مثل گوسفندى كه از شير آن امرار معاش مىكند و يا درختى كه از ميوهء آن زندگى مىنمايد ، پس در اين صورت خمس به زيادتر از مئونه سال تعلق مىگيرد .
مسأله 16 - اگر با سرمايهء خود در عرض سال به يك نوع تجارت مشغول

198