كسى كه راه براى او باز نيست يا وقت تنگ است به نحوى كه نمىتواند به حج برسد ؛ حج بر او واجب نيست .
مسأله 60 هرگاه با وجود شرايط استطاعت حج را ترك كرد حج بر او مستقر مىشود بايد بعداً به هر نحوى كه مىتواند به حج برود ؛ مگر اين كه قدرت انجام آن را نداشته باشد در اين صورت استحقاق عذاب ترك حج را دارد گرچه حج از خودش ساقط است ؛ هرگاه با اين حال از دنيا برود بايد از تركه او و لو حج ميقاتى نايب گرفته شود يا شخص ديگرى حج او را انجام دهد .
مسأله 61 كسى كه مستطيع است بايد خودش به حج برود و حج ديگرى از طرف او كفايت نمىكند مگر در مورد مريض يا پير به شرطى كه بعداً بيان مىشود .
مسأله 62 كسى كه حج بر او مستقر شده و تمكن از انجام آن را دارد بنا بر احتياط واجب چنانچه مشهور فرموده‌اند نمىتواند از جانب ديگرى براى حج نايب شود چه تبرعى باشد يا با اجاره يا حج استحبابى بجا آورد ؛ و هرگاه حج نيابتى يا استحبابى بجا آورد صحت آن محل اشكال است ؛ ولى اگر تمكن از انجام حج براى خود ندارد مىتواند به نيابت از ديگرى بجا آورد .
مسأله 63 كسى كه حج بر او مستقر شده و بجا نياورده تا فوت نمود ؛ بايد از تركه او براى او حج بدهند و حج ميقاتى كفايت مىكند ؛ ولى احوط

30