هشتم : اگر غلامى دو آزاد را به ترتيب بكشد يكى بعد از ديگرى ، بعضى گفته‌اند كه مطلقا تعلق به ورثهء آخر دارد ، و مشهور آن است كه اگر ورثه اوّل او را به بندگى گرفته باشند و بعد از آن دوّم را كشته باشد غلام از ورثه دوّم خواهد بود ، و الَّا از ورثهء اول خواهد بود .
نهم : جراحتها كه بر بنده واقع شود اگر در آزاد مقدّرى دارد نسبتى كه آن مقدّر بديه آزاد دارد همان نسبت را نسبت به قيمت بنده رعايت مىكنند ، مثل آن كه در آزاد اگر يك دست او را ببرند يا يك چشم او را كور كنند ، يا پاى او را ببرند نصف ديه آزاد در هر يك بايد داد ، اگر يكى از اين جنايتها بر بنده وارد شود نصف قيمت بايد داد ، و اگر جراحت و جنايتى باشد كه در آزاد ديتى وارد نشده باشد در بنده ملاحظه مىكنند كه اگر اين عيب را نداشته باشد قيمتش چند است ، و با اين عيب قيمتش چند است آن تفاوت ارش جنايت او است ، در اينجا آزاد را قياس به بنده مىكنند ، يعنى فرض مىكنند كه اين آزاد اگر بنده بود چند مىارزيد ، و با اين جنايت چند از قيمتش كم مىشد ، آن نسبت را با ديه ملاحظه مىكنند و مىگيرند ، مثل آن كه اگر بنده بود و به سبب اين جنايت نصف قيمتش كم مىشد نصف ديه آزاد را مىگيرند .
دهم : هر گاه آزادى بر بنده جنايتى كند كه مساوى تمام قيمت او باشد مثل آن كه دو دست او را يا دو پاى او را يا ذكر او را ببرد كه هر يك از اينها در آزاد مساوى تمام ديه است و در بنده مساوى تمام قيمت در اين صورت آقا مخيّر است ميان آن كه غلام را بدهد و تمام قيمت بگيرد ، يا غلام را نگاه دارد و هيچ نگيرد ، و بعضى گفته‌اند : كه اگر اوّل غلام را غصب كند و آخر چنين كارى بكند در اين صورت آقا هم غلام را مىگيرد و هم قيمتش را ، و در هر دو صورت اگر جنايت مستوعب قيمت نباشد غلام را نگاه مىدارد و ارش جنايت را مىگيرد ، مثل آن كه يك دست غلام را ببرد ، غلام از آقاست ، و نصف قيمت را مىگيرد ، و اگر جنايت مستوعب قيمت را دو كس بكنند ، مثل آن كه يك دستش را يك كس بريد ، و ديگرى دست ديگرش را بريد ، اكثر گفته‌اند : آقا غلام را نگاه مىدارد و از هر يك نصف قيمت مىگيرد ، و بعضى گفته‌اند : غلام را بهر دو مىدهد ، و از هر يك نصف قيمت مىگيرد .

80