و شيخ بهاء الدين [1] عليه الرحمة و الرضوان مىفرمايد : كه دعاء و قرآن كه براى مطلبى خوانند خوب است ندمند به دهان كه دغدغهء جادو در آن مىشود .
و شيخ شهيد عليه الرحمه ، و ديگران از اقسام سحر شمرده‌اند ، گفتن و نوشتن ، و افسان كردن را ، و در آتش دخنه [2] كردن به عقاقيرى چند كه منسوب به كواكب مىدانند ، و گره زدن و دميدن در آنها را ، و استخدام ملائكه كردن ، و نيز نجات ساختن [3] و طلسمات [4] نوشتن ، و به آن ملحق گردانيده‌اند :
« شعبذه » را كه امور غريبه ظاهر سازند از راه تردستى [5] ، چنان كه معركه گيران مىكنند و از جملهء سحر يا از قبيل آن است :
« كهانت » يعنى خبر دادن از جن ، و گفته‌اند : از جملهء آن است :
چلَّه‌اى كه مىدارند ، و رياضت مىكشند براى ديدن جن ، و تسخير كردن ايشان ، و عزيمت خواندن و قسم دادن به لفظى چند كه معنى آنها مفهوم نمىشود ، و به اعتقاد خود تسخير ملائكه مىكنند ، كه خدمتها به ايشان بفرمايند ، و تسخير جن مىكنند براى نفع و ضرر به مردم ، يا جنيّان و شياطين را حاضر مىگردانند ، براى آن كه خبرها از ايشان بپرسند ، و نقل كنند ، يا به اعتقاد خود جن را داخل بدن زنى يا كودكى مىكنند كه بر زبان او سخن بگويد ، و خبرها بدهد . و بعضى اكثر اينها را داخل سحر گرفته‌اند ، و بعضى را اعتقاد آن است كه سحر حقيقتى ندارد ، و محض خيال است و اثرى بر آن مترتب نمىگردد ، و بعضى قايلند كه بر دو قسم است : بعضى محض تخيّل و تسويل است [6] مانند شعبذه [7] و بعضى اصل دارد ، و اثرها نسبت به جمعى بر آن مترتب مىشود از محبت و عداوت و عزّت و مذلَّت و امثال اينها . و علامهء حلى ( رحمة الله عليه ) [8] گفته است : كه گاه هست كه سحر باعث كشتن و بيمارى و جدائى ميان مرد و زن مىشود ، و سبب محبت و عداوت

[1] محمد بن عز الدين حسين العاملى معروف به شيخ بهائى ( 953 - 1031 ) .
[2] بخور و دود دادن .
[3] افسون و جادو .
[4] نوشته‌اى شامل اشكال و ادعيه كه به توسط آن عملى خارق عادت انجام دهند .
[5] حقه بازى و نيرنگ زدن .
[6] آراستن چيزى براى فريب و گمراهى ديگران .
[7] چشمبندى .
[8] جمال الدين ابى منصور الحسن بن سديد الدين يوسف الحلى ( 648 - 726 ) .

54