ظريف [1] مستند اكثر احكام ديات است ، و آن كتابى است كه حضرت امير المؤمنين صلوات الله عليه براى عمّال خود نوشت كه در باب ديات به آن عمل كنند ، و اگر چه اكثر علماء سندش را صحيح نمىدانند ، اما فقير سندش را در نهايت صحت مىدانم ، و هر جا كه كتاب ظريف مىگويم اشاره به آن كتاب است .
و در آن كتاب مذكور است كه اگر روثهء بينى را قطع كند يعنى كنارش را ، پانصد اشرفى مىدهد ، و اگر به تير يا به نيزه سوراخى در بينى بكند كه مسدود نشود ، ديه اش سيصد و سى و سه دينار و ثلث دينار است ، يعنى اشرفى ، و اگر مسدود شود و به اصلاح آيد ديه اش خمس ديه روثه است ، كه صد دينار باشد .
و اگر سوراخ به پردهء ميان برسد و رخنه كند و آن را سوراخ نكند ديه اش پنجاه دينار است ، زيرا كه نصف بينى را سوراخ كرده است ، يعنى يك پرّه را با نصف ديوار ميان ، و اگر يك پرده را با جميع ديوار ميان سوراخ كند و پردهء ديگر را سوراخ نكند ، شصت و شش دينار و دو ثلث دينار مىدهد ، و اينها همه در صورتى است كه سوراخ ملتئم شود و با صلاح آيد ، و اكثر فقهاء از اين مضامين غافل شده‌اند ، و بنحو ديگر نقل كرده‌اند .
و در حديث ديگر [2] وارد شده است كه كسى كه بينى كسى را بدرّد ، ثلث ديه بينى مىدهد ، و اين را نيز به غير يحيى بن سعيد ديگرى متعرض نشده است .
ششم : ديه گوش است ، و در هر دو تمام ديه آن شخص است ، و در هر يك نصف ديه و اين در صورتى است كه تمام گوش بريده شود ، و حتى سيخ گوش از طرف خد ، خواه گوش شنوا باشد ، و خواه كر ،

[1] ظريف بن ناصح الكوفي البغدادى ( - بعد 200 ) كتاب وى از اصولى است كه بتمامها در كتاب من لا يحضره الفقيه ، و تهذيب الاحكام ، و جامع الشرائع درج شده است ، و ظريف راوى اين كتاب و اصل است ، نه مؤلف آن ، و شيخ طوسى در رجال خود در شرح حال محمد بن ابى عمر الطبيب بدان تصريح نموده است . و اين اصل احكام فرائض است كه امير المؤمنين « ع » به امراء و سران ارتش خود نوشته بود ، و همچنين اين كتاب بر امام صادق و امام كاظم و امام رضا « ع » عرضه شده و همهء آن بزرگواران نسبت آن را به امير المؤمنين « ع » تصديق نموده‌اند . الذريعة 8 : 286
[2] تهذيب الاحكام 10 : 256 ح 47 .

129