ثلث ، و اكثر گفته‌اند : در پلك بالا ثلث ديه چشم است . و در پلك پائين نصف ديه چشم .
و بر اين مضمون حديث صحيح [1] وارد شده است ، و قويتر است ، و بنا بر اين از مجموع پلكها سدس ديه انسان كم مىشود ، و حمل كرده‌اند بر صورتى كه زياده از يك كس به برّد ، يا بعد از دادن ديه بعضى باقى را به برّد ، و چون مستند صريحى نيست در آن كه در مجموع تمام ديه است دور نيست كه در مجموع نيز همين مقدار ثابت شود ، اما كسى از فقهاء نديده‌ام كه به اين قول قائل شده باشد .
و اگر كسى چشم صحيح كسى را كه يك چشم داشته باشد كور كند ديه تمام آن شخص بر او لازم مىشود ، و اگر چشم ديگرش كور مادرزاد باشد ، يا به آفت آسمانى كور شده باشد .
و اگر كسى كور كرده باشد و او ديه گرفته باشد ، يا قصاص كرده باشد ، يا بخشيده باشد مثل ديگران نصف ديه لازم مىشود موافق مشهور ، اما اين قيد از اخبار ظاهر نمىشود .
و اگر حدقه چشم كور يك چشم درست باشد و چيزى نبيند و كسى آن را بكند مشهور آن است كه ديه آن ثلث ديه چشم صحيح است ، و بعضى ربع گفته‌اند .
پنجم : در ديهء بينى است ، و در آن تمام ديه است ، اگر جميع را قطع كند با استخوان ، يا از پائين استخوان جميع آن چه نرم است ببرد .
و اگر بشكند بينى را و به اصلاح نيايد و فاسد شود باز تمام ديه لازم مىشود ، و اگر درست شود و عيبى در آن نماند اكثر گفته‌اند : كه صد اشرفى مىدهد ، و اگر شل و ناقص بماند دو ثلث ديه مىدهد .
و در روثهء بينى اكثر گفته‌اند : نصف ديه است ، و بعضى گفته‌اند : ثلث ديه است ، اما در تفسير روثه خلاف كرده‌اند ، اكثر گفته‌اند : ديوارى است كه در ميان پرّه هاى بينى است ، و بعضى گفته‌اند : سر بينى است ، و در پرّه هاى بينى اگر بريده شود خلاف است ، بعضى گفته‌اند : در هر نصف ديه است ، و بعضى گفته‌اند : در هر يك ثلث ديه است ، و اين قول قويتر است ، و بدان كه : كتاب

[1] تهذيب الاحكام 10 : 258 ح 52 .

128