حركت مىكرده و صاحب كشتى كه كشتى را مىرانده و صاحب مال يكى است نصف قيمت هر كشتى و نصف اموال هر كشتى هدر است ، و نصف قيمت سر كشتى و آن چه در آن بوده از اموال بر صاحب كشتى ديگر است ، و اگر كشتى از ملَّاحان است و اموال از ديگران ، نصف قيمت هر كشتى بر ديگرى است و هر دو ضامن جميع اموال هر دو كشتى خواهند بود براى صاحبانش .
و اگر جمعى در كشتيها تلف شده باشند ، اگر عمد كرده‌اند قصاص بر ايشان لازم مىشود ، و اگر به خطا كرده‌اند ديه بر مال ايشان لازم مىشود .
ششم : اگر كسى در ملك خود يا در زمين مباحى ديوارى بسازد و منهدم شود و كشتى تلف شود او ضامن نيست ، و اگر ديوارى متصل به شارع يا به خانهء همسايه بسازد اگر راست ساخته ، يا مائل به خانهء خود ساخته و منهدم شود و كسى تلف شود ضامن نيست ، و اگر ديوار را مائل به خانهء همسايه يا مائل به شارع ساخته و خراب شود ، يا بعد از ساختن ميل كند به شارع يا به خانه همسايه و تواند اصلاح كرد و نكند ، يا اثر انهدام در ديوار ظاهر شد و علاج نكرد تا خراب شد در همهء اين صور اگر كسى تلف شود يا مجروح شود ضامن است على المشهور .
هفتم : مشهور ميان علماء - رضوان الله عليهم - آن است كه جائز است ناودان بر راه مسلمانان نصب كرد ، و همچنين جوبها از ديوار بيرون آوردن و پنجره ها و روزنه ها ساختن ما دام كه مرتفع باشند و ضرر به پياده و سواره و كجاوه نرسانند ، اگر چه روايات وارد شده است كه حضرت صاحب الامر عليه السلام كه ظاهر شود اينها را از راه مسلمانان بر طرف خواهد كرد [1] .
و بنا بر مشهور كه جائز است اگر بيفتد و كسى را بكشد يا مجروح كند ، يا مال كسى را تلف كند خلاف است در ضامن بودن صاحب ناودان و غير آن ، و جمع كثير از علماء قائل نشده‌اند كه ضامن است ديه نفوس و قيمت اموال را از مال خود ، و بنا بر ضمان اگر آن چه از ناودان بيرون است بيفتد خلافى ميان قائلين به ضمان نيست كه همه را ضامن من است ، و اگر همه ناودان بيفتد كه بعضى در ميان ديوار او است و بعضى بيرون اكثر گفته‌اند : كه مطلقا نصف آن چه تلف شده است ضامن است ،

[1] بحار الأنوار 52 ح 61 .

121