و اخماس و زكواتِ آن چه از آن به غوص اخراج شود ، نصاب آن يك دينار است ، و در غير آن تأمّل است ، [ و ] اظهر و احوط عدم نصاب است .
5 - ارباح مكاسب پنجم از چيزهائى كه خمس در آنها واجب است ، « فاضل مئونهء خود و عيال در سال از ارباح تجارتها و صنعتها و زراعتها » است ، بلكه مطلق استفاده ها اگر چه غير اختيارىِ مكلَّف باشد ، مثل تولد از انعام و غير آن .
و احوط در « هبه » و « جائزه » و « ميراث » دورِ غيرِ محتسب و صدمات مملِّكه ، اداى خمس بعد از مئونهء سال است ؛ و هم چنين مال موصى به و منذورٌ له شخصى يا عمومى و حاصل اوقاف خاصّه يا عامّه بعد از تملَّك به قبض ، يعنى خمس عين و خمس فايده و خمس بقيه را تأديه مىنمايد .
مسائل مربوط به خمس ارباح مكاسب فوائد مال خمس داده نشده 1 - و اگر مالى در آن خمس بود و داده نشد ، اگر ربحى و فايده اى داشته باشد به نحوى كه فائدهء عين باشد ، ما دام خمس اوّل را نداده باشد اگر چه از مال ديگر باشد ، فايدهء خمس اوّل ، مال اهل خمس است و بقيهء فايده را بايد تخميس نمايد از ملك خودش آن را و خمس اوّل را با نيّت ادا مىنمايد .
2 - و زائد بر مئونه از اجرت اعمال ، در آن خمس است ؛ و هم چنين اجرت منافع اموال ، چه اجرت المثل باشد و چه معيّن به عقد اجاره .
و در استفاده به سبب نموّ و ولادت ، خمس ثابت است ؛ و [ نيز ] در زيادات متّصله آن چه مقصود از آن اكتساب است ؛ و [ نيز ] در ارتفاع قيمت سوقيّه با فروختن و قبض ثمن . خمس در زيادتيهاى بر اصلى است كه خمس نداشته ، يا مجموع اگر اصل هم خمس داشته بوده .

98