مستحقّ زكات مال و فطره مىشود ؛ و [ عبرت ] در غِنى كه به آن حرام مىشود گرفتن زكات به مالك بودنِ مئونهء سال است و با اين وصف ، زكات فطره واجب مىشود .
و احوط اعتبار « قدرت فعليّه » است بر اداى زكات زائد بر مئونهء سال كه به تدريج استفاده و صرف مىنمايد در غير واجد مئونه فعلًا ، اگر چه با قرضِ خالى از حرج و اجحاف باشد ، تا سبب اختلال امور او فعلًا نباشد .
استحباب زكات فطره براى شخص فقير مستحبّ است براى فقير ، اخراج فطره ؛ و اگر ندارد جز يك فطره ، به عنوان فطره مىدهد به بعض عيال خودش و آن هم به ديگرى و هكذا ، و آخرى اخراج مىنمايد از خودش به اجنبى ؛ و مىتواند تمليك نمايد بنحو هبه به يكى از عيال و آن هم از خودش فطره بدهد به ديگرى از عيال معيل ، و آخر عيالْ ، به خود معيل برمىگرداند و او اخراج مىنمايد ، و وقتى به عنوان فطره به يكى داده مىشود از عيال ، كه فقير باشد با آن كه در عيلولت ديگرى است .
و مقتضاى توسّط در غير آخرى ، اختصاص به كراهت تملَّك از اجنبى ( در صورت اخراج به او ) به آخرى از كسانى كه منتهى مىشود دَور به او است ، كه مكروه است از اجنبى قبول صدقهء آن نمايد به اعاده در ملك .
وجوب اخراج زكات براى مطلق عيال و مهمان و واجب است زكات فطره را بدهد از خودش و جميع عائلهء خود از كوچك و بزرگ ، و آزاد و مملوك ، مسلمان يا نصرانى و مجوسى و مملوك زن ، و عاقل و غير عاقل ، آن چه در عيلولت و انفاق خارجى او باشد ، از واجب النفقه و غيره حتى اگر به وجه غير مشروع انفاق بر او مىنمايد ، و از « مهمان » كه قبل از هلال شوّالْ صدق ضيافت او نموده باشد به نزول بر او به قصد تناول غذا و نحو آن ، اگر چه خارجاً به عذرى تناول نكند .
و اگر در همين وقتِ هلال ، اهدا كند غذائى به كسى كه در منزل او نيست و بنا بر استمرار

77