مؤلَّفة القلوب صنف چهارم « مؤلفة القلوب » هستند كه تاليف قلوب ايشان مىشود با دادن زكات ، براى اختيار اسلام ، يا جهاد با مسلمين بر عليه كفارِ ديگر ، يا تقويت اسلام حقيقى كه ايمان خاصّ است در قلوب ايشان كه شكَّى در آن چه نازل شده بر پيغمبر اسلام ، در قلوب ايشان باقى نماند ؛ و اين مصرف ، باقى است در اين ازمنه نه ساقط ، چنانچه معلوم شد .
أمه و عبد مكاتب صنف پنجم از مصارف كه ملك شخص نيست ، بلكه مصرفيّتِ فقط دارند يا مالك در آن جهت است « بنده و كنيزى كه مكاتبه نموده و عاجز از اداى تمام مال الكتابه باشند و مُسلم باشند ، يا آن كه در شدّت باشند از غير مكاتبها و مسلمان باشند » . و شدّتْ موكول به نظر عرف است .
و نيّت زكات ، از وقت شراء تا عتق به صيغه است ، كه با نيّتِ صرفِ زكات در مصرف ، بخرند براى آن كه عتق كنند ، و عتق هم نمايند با همان نيّت ؛ پس نيّت ، مستمرّه بايد باشد بنا بر احوط .
و اعتبار عجز در مكاتب ، و شدّت ، يا عدم مستحِق ديگر در غير مكاتب ، احوط است ، مگر آن كه به نيّت جامعِ بين سهم رقاب و سبيل الله ، ادا نمايد بنا بر عموم در سهم سبيل الله ؛ اگر چه اطلاق در همه خالى از وجه نيست ؛ و هم چنين اعتبار حلول نجم كتابت ؛ لكن مشكل است صرف زكات در مكاتب قادرِ بالفعل و واجدِ بالفعل مالى را كه با آن اداى مال الكتابه نمايد . و در عتق كفّارهء واجبه بر فقير ، احوط نيّت جامع است با دفع به كسى كه بر او كفّاره است نه عتق از او ؛ چنانچه سهم رقاب ، مقتضى آن است .
و مىتواند دفع نمايد زكات را براى تكميل مال الكتابه به مالك عبد ؛ چنانچه مىتواند دفع نمايد به بنده با اذن سيّد در صورتى كه متعقّب به اداى به مالك در جهت مذكوره باشد .

55