هم چنين طرف ، استحقاق طلب بدل تالف را ندارد ؛ و اگر معيب بود ثمن ، حقّ استبدال ندارد ، بلكه يا امضاء مىنمايد با ارش معامله را ، يا فسخ مىنمايد . و در اعتبار اخذ ارش در مجلس در بيع اثمان و ملاحظهء موجبات ربا در ارش ، تأمّل است .
تخلَّف در جنس 2 - اگر دراهمى را در صرف يا غير صرف ، معوّض يا عوض قرار داد با تعيين ، پس ديد آن چه گرفته خارج از جنس است ، بيع باطل است ؛ و هم چنين در غير دراهم ، مثل كتان كه صوف باشد يا به عكس .
و اگر بعض مبيعِ معيّن يا ثمنِ معيّن ، از غير جنس باشد ، در غير جنس معامله ، باطل ، و در جنس صحيح است با خيار تبعّض براى غير عالم به سبب خيار ، و رضا اثرى ندارد با بطلان عقد در خصوص غير جنس ، مگر با قصد معاوضهء جديده از طرفين ؛ و هم چنين مطالبهء بدل و ارش نسبت به خارج از جنس ، استحقاق آن ثابت نيست .
و فرقى بين متجانسين در بيع مقصود مثل دراهم با دراهم و غير آن مثل دراهم با دنانير در عدم لزوم ربا از تبعّض ، نيست .
اگر با وحدت جنس ، بعضى معيوب به مثل خشونت جوهر و اضطراب سكَّه باشد ، ردِّ جميع ، و امساك جميع با ارش ، در صورت عدم لزوم ربا مثل صورت اختلاف جنس با حصول قبض ارش در مجلس در صرف ، بنا بر احوط از جريان اين شروط در ارش در تقدير اخذ ارش از نقدين و ردِّ خصوص معيب با خيار تبعّض براى طرف در صورت جهل او ، خالى از وجه نيست ؛ و استحقاق مطالبهء بدل معيب با تعيّن معيب ، ثابت نيست .
تخلَّف جنس در صورت خريدِ در ذمّه 3 - اگر خريدْ دراهمى را در ذمّه به مثل آن ، پس ديد جميع آن چه قبض نموده از غير جنس است ، مىتواند قبل از افتراق مطالبه بدل نمايد ؛ و اگر قبض نكرد و متفرّق شدند ، صرف باطل است ؛ و اگر بعضى مخالف جنس بود مطالبهء بدلِ بعض مىنمايد قبل از افتراق ؛ و

538