بايد بشود .
پس سركهء خرما به مثل آن ، و سركهء انگور به مثل آن ، جائز است بيع آنها با تساوى و در صورت اختلاف بدون قيد مذكور . و هم چنين [ است ] سركهء انگور با سركه كشمش با تعديل . و هم چنين بيع سركهء خرما با سركهء كشمش مطلقا ، و سركه انگور با سركه كشمش با تعديل ، چنانچه گذشت .
و شيره با مثل خودش با تعديل ، و با شيره از جنس ديگر با تفاضل هم جائز است بيع شود . و هم چنين بيع شيره با خرما با اختلاف جنس ، و با تعديل در صورت اتّحاد جنس .
و جهل به مقدار آب خليط ، با علم به آن بعد از صدق سركه فرقى ندارد ، چون آبْ مبيع نيست .
عدم ثبوت ربا بين والد و ولد و زوج و زوجه 5 - ربا بين والد و ولد او ثابت نيست ، [ و ] اخذ و اعطاء زيادتى براى هر كدام جائز است . و اظهر جريان حكم در ولدِ ولد است ، و عدم فرق بين ذكر و انثى است ؛ پس در خنثاى مشكل ، ربا ثابت نيست . و احوط شمول حكم به ولد زنا از والد است . و احوط عدم الحاق ولد رضاعى است در اين حكم به نسبى .
و مادر در اين حكم ملحق به والد نيست .
و هم چنين بين مرد و زوجه او ربا نيست ؛ و اظهر عدم فرق بين دائمه و منقطعه است ؛ و لحوق مطلَّقهء رجعيّه ، خالى از وجه نيست ، اگر چه احوط عدم است .
و هم چنين بين مالك و مملوك او بنا بر مالكيّت او ربا نيست . و عموم مملوك به مشترك بين متعدّد از مالكها نسبت به همهء آنها ، بلكه به مملوكى كه بعض او حُرّ است نسبت به نصيب رقّيت از مال ، خالى از وجه نيست . و فرقى [ نيست ] بين قنّ و مدبّر و امّ ولد و مكاتب اگر چه مطلق باشد بنا بر اظهر .
جواز اخذ ربا از كافر

529