گرفتن زكات . و ابتدا و نهايت سال در مثل صاحب صنعت يا زراعت ، با غير اينها فرق مىكند ، چنانچه واضح است .
و جائز است براى فقيرى كه مقدار نصابى دارد و بر او زكات واجب است ، گرفتن زكات از ديگرى .
و خانه و خادم و آلات كسب و سرمايه كه آن هم به منزلهء آلات كسب است به مقدار اكتفاء به فوائد آنها مانع از گرفتن زكات نمىشود .
حكم كسى كه قادر به اكتساب باشد ولى ترك مىكند و كسى كه قادر بر اكتساب است و [ قادر بر ] تحصيل قدر كفايت به اكتساب [ است ] و اكتساب نمىكند ، در زمان حاجت فعليّه ، به قدر حاجت فعليّه ، مىتواند از زكات بگيرد . و براى زمانى كه اگر كسبِ ممكن مىنمود ، محتاج نبود اگر مىداند كه كسب نمىكند و در تمام سالْ محتاج خواهد بود ، اظهر جواز اخذ زكات است اگر چه موضوعِ محتاجْ محقّق كردنِ در خودش ، معصيت باشد ؛ پس عاصى است به ترك تكسّب . و جائز است اخذ زكات براى غير مكتسِب فعلًا اگر چه احوطْ تركِ در دفع و اخذ [ است ] مگر به تدريج كه به آن اشاره شد ؛ و اگر نداند ، مجزى نيست دفع زكات به او .
و « محبوس » در زمان عجزِ از اكتساب و استقراض و نحو آن ، در حكم قادر بر اكتساب است كه قدرت بر فعليّت استفاده در مقدارى از زمان ندارد .
و « ابن السبيل » اگر چه چنين است ، لكن مقابلهء در آيهء شريفه ، اقتضاءِ مغايرتِ مرادِ از فقير با ابن السبيل مىنمايد ؛ و لذا احوط ، ترك ادا و اخذ زكات است به عنوان فقر براى او .
پرداخت زكات به شاغلين علوم دينى كسانى كه متمكَّن از كسب هستند و لكن اشتغال به تفقّه واجب عينى يا كفائى ، يا مستحبِ از تعلَّم و تعليم علوم دينيّه ، مانع از تكسّب است ، جائز است براى آنها گرفتن زكات . و مختصّ نيست علوم واجبه و مستحبّه به اغنياء يا فقراى عاجزينِ از كسب ، اگر چه واجب است تكسّب براى نفقهء واجب النفقه براى قادرِ فارغ ؛ لكن موضوعِ فارغ بودن اگر مطلوب شد

51