حكم اعلام بَتّى و غير جزمى در مورد قطع يا عدم آن ، با اختيار هر دو در استخبار و اخبار ، يا اختيار خصوص كاهن به واسطهء عملى كه در احضار اجبارى آنها انجام داده است ، فرق دارد . و هم چنين غرض حق باشد يا باطل ، و آن چه با آن عالم به استحضار و استعلام از جنّ شده است في نفسه محرّم باشد يا جائز ، يا ادعيهء مشروعه ، در حرمت و جواز فرق دارد .
پس كهانت مثل سحر از شغلها و فنون متّخذهء براى تكسّب ، باطل است ؛ و متيقّن از آنها در تحريم ، آن است كه از غير طرق مشروعه ، تحصيل و در غير امور مشروعه ، استعمال شود ، مثل آن كه به واسطهء اطلاع از مستقبل ، تمكَّن از استفادهء غير مشروعه ، تحصيل نمايد .
و حرمت اخذ اجرت بر تعليم يا عمل و اخبار ، تابع حرمت معوّض است ، مثل سحر .
ش - قيافه و از آن جمله « قيافه » است در صورت حكم جزمى به مقتضاى آن ، يا ترتيب اثر محرّم بر آن ، يعنى حكم بر خلاف موازين شرعيّه ، مثل ولادت بر فراش يا اقرار به مجرّد علائم ظنّيه و مشابهت جسميّه كه نوعاً موجب ظن به لحوق يا انتفاء در ارث و نكاح است .
پس تعلَّم و تعليم نه براى عمل يا براى عمل غير محرّم ، كه كذب ، يا الحاق بر خلاف موازين شرعيّه ، و تنقيص مؤمن يا مؤمنه باشد ، و خود عمل كه از اين سه قسم نباشد ، اظهر عدم حرمت آن است .
و اگر از آن علم حاصل شود ، پس مثل علم حاصلِ از استناد حملى به زنا بدون تمكَّن از اثبات آن شرعاً مىباشد .
و حرمت اخذ اجرت بر قيافه ، تابع حرمت قيافه است در خصوص مورد ، چنانچه گذشت در نظير آن .
ص - شعبده و از آن جمله « شعبده » است . و آن عملى است دقيق و غير عادى كه موجب ارائهء خلاف

408