ممكن است بدون رضاى خداى متعال انجام بشود ، نه غايت ممكن است اگر باطل است به واسطهء ملائكه كه * ( لا يَعْصُونَ الله ما أَمَرَهُمْ ) * صورت بگيرد .
اشتراك و افتراق سحر و كرامت و بالجمله سحر و كرامت ، در خرق عادت مشتركند ؛ و در مبادى و غايات به حق و مشروع بودن يا باطل و نامشروع بودن مفترقند . و هر اضرارِ باطلْ ، سحر نيست ، چنانچه هر سحرى مضر نيست بلكه خصوص محرّم از آن .
و سحر محرّم ، بعضى از اقسام آن مشتمل بر اعتقادِ موجب كفر است و حكمِ آن ساحر ، قتل است به ارتداد ؛ و بعض اقسام آن كفر نيست و لكن در صورت تحقّق قتل عمدى ، يا جرح عمدى ، موجب قصاص است ؛ و در غير عمد ، موجب ديه است ؛ و ايذاء مجرّد از اينها ، في الجمله در آن تعزير است .
و آن عملى كه مشكوك است سحر بودن آن ، مانعى بحسب تكليف از تعلَّم و تعليم و عمل في الجمله نيست ، لكن بحسب احكام وضعيّه از قصاص و ضمان ديه و مال ، مثل احتمال حرمت از غير جهت سحر است . و عمل هم بحسب تكليف ممكن است [ و ] با احتمال انتهاء به مهمّات از دماء و اعراض و اموال في الجمله ، مجراى اصالة البراءة نيست ، مثل ساير مشكوكات از مهمّات .
و آن چه محرّم است از سحر از تعليم و عمل ، پس اخذ اجرت بر آن حرام است .
س - كهانت و « كهانت » حرام است مثل سحر . و مفهوم آن را اهل آن به طور يقين مىدانند ، مثل سحر ؛ پس اگر بحسب موضوع ، سحر باشد ، يا ممتاز از سحر باشد ، يا آن كه مختلف باشد اقسام آن ، در حرمت و شروط آن و جواز و شروط آن ، مشترك است با سحر .
و راجح آن است كه كهانت ، استعلام از جنّ و اعلام انس به مقتضاى اخبار جن است ؛ پس

407