و اظهر وجوب زكات است در مسكوك اگر زينت قرار داده شد بدون تغيير ، يا با تغييرى كه موجب سقوط از رواج در معامله آن تغيّر مخصوص نباشد .
اشتراط گذشت سال و تمكَّن از تصرّف در نقدين گذشتن يك سال در « نقدين » معتبر است ، چنانچه در « انعام » گذشت . و در حلول سال هم ، موافق است با مذكور در « انعام » ، و هم چنين تمكَّن از تصرّف در نصاب در طول سال ، معتبر است ، مثل آن چه در انعام گذشت .
مانع شرعىِ از تصرّف ، مثل عقلى است ؛ پس در وقف و رهن و غصب ، زكات نيست .
در آن چه زينت صدق نمايد ، زكات نيست به هر نحوى كه باشد ، اگر چه بنحو محرَّم ساخته شده باشد ، مثل اوانى و آلات لهوِ محرّم .
تبديل به قصد فرار از زكات و اگر به قصد فرار از زكات ، در اثناء حولْ تبديل كرد نقدين را به غير جنس ، يا زينت ساخت و [ نيز ] هر نحوى كه با آن اخراج از صورتى كه واجب است زكات آنها به آن صورت بشود ، مكروه است و حرام نيست و زكات هم واجب نمىشود بنا بر اظهر .
اختلاف رغبات به اختلاف اصناف و اوصاف « نقدين » و اختلاف قيمتها و سكه ها و عيارها با تسامح در معاملات با آنها تأثيرى در تكميل نصاب و عدّ ندارد ؛ و اظهر جواز اخراج از هر كدام است با اختلاف مذكور ، اگر چه بخواهد از غير جيّد ادا نمايد ، اگر چه تقسيطْ احوط است .
و اظهر جوازِ دفع اعلى است ، به قيمت ادنى به عنوان قيمت ، نه اصليّت ، مثل دفع ثلث دينار جيّد به قيمت نصف دينارِ متوسط ، بنا بر انحصار ربا در معاوضه و عدم جريان آن در وفاء ؛ و هم چنين [ جائز است ] دفع ادنى به قيمت اعلى ، مثل دفع يك دينار غير جيّد از نصف دينار جيّد . و اگر نحوى [ باشد ] كه نصف دينارِ مؤدّى كافى باشد ، پس به اصليّت جائز و مجزى است و احتياج به عنوان قيمت ندارد در صورتى كه قصد زيادتى به نحوى كه مخلّ به

34