وجود منعتق اهل غنيمت اگر در غنيمت بود كسى كه منعتق مىشود بر بعض اهل آن غنيمت ، پس بنا بر عدم تملَّك قبل از قسمت امام و جعل او در نصيب غانم مخصوص ، منعتق نمىشود چيزى از او ، و بر او لازم نيست شراء حصص غير كه در تقدير فعليّت ملكيّت ثابت مىشود ؛ و اگر قسمت شد و واقع شد در نصيب غانم ، حصّهء او منعتق مىشود ؛ و در وجوب اشتراء زائد بر مقدار نصيب او از سايرين تا مترتّب شود بر آن ، انعتاق همه ، يا تفصيل بين وقوع قسمت با رضاى شخص اين غانم يا با اجبار و قهر ، تأمّل است ، اگر چه مطلق احوط است .
[ قسم دوم ] غنيمت غير منقول 2 - آن چه از غنائمْ غيرِ منقول است ، مثل اراضى ، ملك همهء مسلمين است و در آنها مثل منقول خمس ثابت است ؛ و امام مىتواند خمس را از عين اخراج نمايد يا ارتفاع آن زمينها در هر سال .
اخراج خمس اراضى مفتوح العنوه از عين يا منفعت آيا در اراضى مفتوح العنوه كه ثابت است اين موضوع فعلًا در آنها ، خمس بايد اخراج بشود از عين ، يا منفعت ، يا آن كه لازم نيست ، چنانچه مقتضاى سيره ، عدم اخراج است ؛ و منشأ ، يا عدم اذن امام در فتح آنها بوده ، پس همه ملك امام و مورد تحليل براى شيعه است ، مثل غير عامر از آنها ؛ يا آن كه امام تخميس نموده آنها را از اعيان منقوله ، و اين احتمال مرجوح است ، يا آن كه خمس را امام مثل صورتى كه همه ملك او باشد تحليل براى شيعه كرده به سبب ولايت او بر حصّهء قبيل خودش ، به جهت مصالحى كه مطَّلع است بر آنها ؟ احوط اخراج خمس از منفعت است ؛ و محل بيان مختار ، كتاب خمس است .

332