قسم سوم غنيمت زنها و اطفال كه اسير شده‌اند از جمله غنائم منقولهء دار الحرب [ بوده و ] مخصوص غانمين مىباشند بعد از اخراج خمس آنها براى مستحِق آن .
[ بحث دوم ] در احكام ارضين هر زمينى از دار الحرب توسط مسلمين با قهر و غلبه با آلات حرب در تحت استيلاء مسلمين در آمد ، ملك عامّهء مسلمين است بدون اختصاص بخصوص مقاتلين و غانمين .
ارض سواد و اظهر در « ارض سواد » همين است كه به سبب فتح به غلبه مسلمين بر فُرس در زمان عُمَر ، ملك عامّه اهل اسلام است ، و محدود شده است در عرض از « جبال حلوان » تا طرف « قادسيه » ، و در طول از « تخوم موصل » تا ساحل « بحر عبادان » از شرق « دجله » ، و بحسب مساحت به 32 مليون جريب و 36 مليون جريب ، تحديد شده است و در زمانهاى متصدّيهاى خلافت اسلاميّه ، خراجهاى مختلف براى آنها بوده است .
و از بيان حكم در روايات خاصّه راجع به ارض سواد به ملك مسلمين آنها را ، مستفاد مىشود با ضميمهء دليل بر اعتبار اذن امام اصل در مشروعيّت جهاد و لوازم آن كه از آن جمله ملك مسلمين غير منقول از غنائم [ را ] باشد كه فتوحات اراضى سواد با اذن امام اصل وقت « امير المؤمنين » عليه السلام بوده ، لذا از انفال و ملك خاص امام نيست .
و اظهر در اين اراضى و امثال آنها ، ملك عين است كه مستتبع ملك منافع و خراج است ؛ و از حاصل آنها چيزى اگر به دست شيعه به طريق جائز رسيد ، محكوم به حليّت است ، تا قطع بخلاف براى او حاصل بشود .
تكليف اراضى مفتوح العنوه نظر در اراضى مفتوح العنوه ، مربوط به امام اصل است ، هر چه عمل نمايد از تقبيل مخصوص و غير آن ، محمول بر صحيح است اگر چه وجه [ آن ] تفصيلًا معلوم نباشد ؛ اين

333