قيمت آن به زوج تأديه شود ، محل تأمّل است ؛ احوط صلح با زوج است در صورت ارادهء تأديهء زكات از عين ، يا آن كه زكات را از قيمت ، خارج نمايد ؛ اگر چه استحقاق زوج از عين ، نصف كامل را ، خالى از وجه نيست ؛ و فرقى بين وقوع طلاق ، قبل از تمكَّن از ادا و بعد از آن ، نيست .
و اگر بعد از اخراج ، طلاق داد ، به قيمتِ نصفِ زكات ، تكميل مىنمايد نصف زوج را ، يعنى بقيهء نصف را ، از عين ادا مىكند ؛ و اين مبنى است بر استحقاق زوج نصف مشاع در مجموع مهر را ، و چون محتمل است كه نصف مملوك او به طلاق ، كلىّ در معيّن باشد ، پس مصالحهء با او در حق مردّدِ بين اتمام نصف از عين باقى مانده يا از قيمت خارج شده به عنوان زكات ، احتياطاً ترك نشود .
و اگر از غير عين ، اخراج زكات كرد به واسطهء ابدال شرعى يا عرفى ، اظهر استحقاق زوج است تمام نصف مملوكِ به طلاق را از عين . و در صورتِ عودِ عين به زوجه به ناقلى غير فسخ و انفساخ از فقير ، احوط صلح متقدّم است اگر چه اكتفاء به نصفِ قيمتِ زكات ، خالى از وجه نيست .
اگر ادا كرد نصف زوج را بنحو جائز و صحيح اگر چه به قسمت صحيحه بوده باشد ، بعد از آن تفريط كرد در اداى زكات تا آن كه تلف شد نصف در يد ضمان زوجه ، اظهر رجوع ساعى است به قيمت زكات بر زوجه ، نه رجوع به نصف عين ، يعنى نصف آن چه در يد زوج است بر زوج ، و قيمت نصف ديگر بر زوجه يا رجوع تمام نصف بر زوج و رجوع زوج به قيمت آن بر زوجه است .
گذشت چند سال بر نصاب 10 - اگر بر نصابى سالها گذشت و زكات را از مال ديگر در هر سالى ادا نمود ، مكرّر مىشود زكات به تكرّر سالها ؛ و اگر ادا نكرد : پس اگر متعيّن شد در عين به سبب زكاتِ يك سال ، مكرّر نمىشود زكات ؛ و گر نه تكرار ، خالى از وجه نيست و در صورت تعيّن عدم تكرار

28