مسائلى در زكات انعام جواز اخراج قيمت 1 - جائز است اخراج زكات ، از غير عين به قيمت سوقيّهء در غير انعام ؛ و اظهر جواز است در انعام ايضاً . و احوط در دفع قيمت ، محافظت بر نقود است ، مگر با تراضى با مدفوعٌ اليه .
سنّ گوسفند مأخوذ در زكات و عبرت در قيمت عين زكويّه ، به وقت اخراج و اداى به مستحق آن است ؛ و اگر تفريط كرد به تأخير اداء تا نقصان قيمت سوقيّه كه به تغييرى در عين حاصل شده [ باشد ] ، ضامن است براى مستحقّين تفاوت را ؛ و در ضمان ، مجرَّد تغيّر قيمت سوقيّه بدون تفاوت در عين ، تامّل است .
2 - گوسفند مأخوذ در زكات ، اقلّ آن « جذع » از « ميش » ( ضأن ) و « ثنى » از « بز » ( معز ) است . و « ثنى » عبارت از داخل در سال دوّم ، و « جذع » صدق مىكند به استكمال يك سال ، لكن اظهر ، صدق آن است قبل از كمال يك سال در تمام هفت ماه . و اگر ظاهر شد از آن اختلاط نر و ماده در تمام شش ماه ، دور نيست مجزى بودن آن .
و لازم نيست فريضه در نصاب موجود باشد ، پس با مبدئيّت نتاج يا سَوم ، اجزاء جذع به معناى مذكور ، منافات ندارد .
3 - قبول نمىشود « مريضه » و « پير » در صورت عدم اشتمال نصاب يا معظم نصاب بر آنها ، مگر با صلاح ديد مصدِق مأذون از ولىّ ، يا به عنوان قيمت فريضه . و اظهر اين است كه هر چه اداءِ عينِ آن جائز است ، قيمت همان هم جائز است .
4 - و ساعى از جانب ولىّ ، مخيّر نيست در خصوصيّات ، بلكه تخيير با مالك است ؛ و هم چنين در اداى عين ، يا قيمت بنا بر آن چه خواهد آمد . و احتياج به قرعه در صورت منازعت بين مالك و ساعى نيست ، اگر چه احوط است براى تخلَّص از شبههء خلاف .
5 اظهر در فريضه بعد از رعايت آن چه ذكر شد [ در ] « مريضه » و « پير » ، كفايت صدق

26