در نصابِ اخير شتر ، مخيّر است بين ملاحظهء « خمسين » و « اربعين » در صورت تطابق و حصول استيعاب مورد با هر كدام ؛ و اگر استيعاب به يكى حاصل شد ، احوط رعايت مستوعب است ؛ و اگر با هيچ كدام نمىشود ، اقربِ به استيعاب رعايت مىشود ؛ بلكه اين وجه ، اظهر است .
حكم كلى مستفاد از ادله و مستفاد از ادلَّه ، اين است كه معدود به يكى از اينها ، محسوب به آن مىشود ؛ و به هر دو ، مورد تخيير است ؛ و به هيچ كدام ، محسوب به اقرب به انتهاى به آن است ؛ و متساوى در اين جهت ، مورد تخيير است ؛ و معدود به مجموع ، محسوب به مجموع است ؛ و لذا تطبيق همين بيان كلَّى مشترك به عدّ به مجموع در آن چه معدود به مجموع است در نصاب گاو ، تصريح به آن شده در روايت .
زكات گاو فريضه در گاو در هر « 30 » ، « يك تبيع » نر يا ماده ، و در هر « 40 » ، « يك مسنّه » است بدون اختصاص به اوّل « 30 » يا اوّل « 40 » ، و هر دو واجب است در صورت اجتماع مثل « 70 » .
و فرقى بين صورت مساوات آن چه دارد در نر يا ماده بودن و اختلاف آنها نيست .
و هر چه تعيين مىشود ، غير او مجزى نيست مگر به عنوان قيمت .
آن چه ثابت است در عين ، در صورت تعيين فريضه ، همان ثابت است در آن در صورت تخيير ، لكن با الغاء خصوصيّت آن نه مطلقا ، بلكه بالاضافه به عِدل آن .
اسنان فرائض اسنان فرائض مذكوره در اين رساله به ترتيبى كه ذكر مىشود ، مأخوذ از لغت و عرف عرب شده است :
1 - « بنت مخاض » شتر ، يك ساله است كه داخل سال دوّم شده باشد و مادرش بحسب

23