نصاب گوسفند در « گوسفند » ، پنج نصاب است به ترتيب مذكور : در « 40 » ، يك گوسفند ، در « 121 » دو گوسفند ، در « 201 » سه گوسفند ، در « 301 » چهار گوسفند ؛ نصاب پنجم و ثمرهء آن در « 400 » يك گوسفند [ است ] از هر يك صد تا به هر عدد برسد به نحوى كه اگر يك گوسفند تلف شد بعد از حول بدون تفريط ، جزئى از « 100 » جزءِ يك گوسفند از واجب ، ساقط مىشود ، اگر گوسفندى صد تومان است نود و نه تومان ، زائد بر سه گوسفند ، واجب است ، بخلاف نصاب چهارم [ كه ] تا باقى است ، چيزى كم نمىشود از واجب ، مگر با ادخال عفو در تالف و عدم اختصاص تالف نصاب ، زيرا نسبت تلف ، به همه مساوى است ، اگر چه واجب ، بعضى از بعض است ، پس محسوب مىشود تالف ، يك جزء از مجموع آن چه هست و آن قدرِ از واجب ، از نصاب كم مىشود .
بنا بر اين ثمره ، تعدّد نصاب تا پانصد منتفى مىشود ، زيرا واجب على أيّ تقدير « 4 » است و تالف على أيّ تقدير ، بر موجود سابق بر تلف توزيع مىشود ، لكن اظهر عدم احتساب تلف بر كلَّى نصاب است به تلف زائد بر آن مقدار ، و از اين جهت ، ثمره منحصر در ضمان نيست ، چنانكه خواهد آمد .
و ممكن است مقصود از تعدّد ، تفهيم اين باشد كه بعد از نصاب چهارم ، عبرت به آن است كه مغيّر حكم است و آن پانصد است ؛ پس مراد به قرينهء مقام از بلوغِ « أربعمائة » بلوغ زائد مىشود به زيادتى مخصوصه كه زيادتى « مائة » باشد ؛ و اين مطلب بعد از عدم امكان توجيه ، مستفاد از ظواهر كلمات است .
و فرموده‌اند : « ثمرهء تعدّد نصاب در محلِّ وجوب است كه اگر » أربعمائة « نصاب باشد ، جائز نيست تصرّف قبل از اداى زكات ؛ و اگر نباشد ، جائز است تصرّف در عفو و در زائد بر نصاب چهارم تا پانصد » ؛ و اين مبنى است بر اين كه نصابى كه در آن حقِّ مشاع است ، بنحو « كلَّى فى

19