و اگر زوجه كنيز بود ، نذر او متوقّف به اذن مالك و زوج است و لحوق اذن ، كافى است بنا بر اظهر . و اتّحاد حكم ولد با وجود والد در آن چه مذكور شد ، با مملوك و زوجه در نذر و شبه آن ، قوى است . و كلام در نذر كافر و شبه آن و انعقاد يا عدم آن ، در « كتاب نذر » مذكور است .
[ تتمة ] احكام حجّ واجب به نذر 1 - اگر شخصى نذر حج نمود ، واجب است اداى آن ، و فورى نمىشود مگر با ظن وفات ، يعنى عدم وصولِ به حج در سالهاى بعد ، از جهت موت يا فوت قدرت .
و اگر متمكَّن شد از حج در يك سال ، پس ادا ننمود تا آن كه وفات نمود ، قضا مىنمايند حج را از جانب او اگر چه فوت در زمان غير مظنون الوفاة بوده باشد .
و در اين كه از اصل مالْ قضا مىشود مثل حجّة الاسلام يا از ثلث اگر چه وصيّت نكرده باشد بلكه ثابت باشد نذر ، خلاف است ؛ اكثرْ قائل به اخراج از اصل هستند ، و اين قول احوط است براى ورثه .
و اگر موتِ ناذر قبل از تمكَّن از حج بوده است ، اگر چه به واسطهء مرضى يا منع دشمنى بوده ، قضا واجب نيست .
و اگر در نذر حج ، وقتِ معيّن را تعيين نموده است ، پس اخلال كرد با تمكَّن ، واجب است كفّارهء خلف نذر و قضاء حج در غير آن وقت معيّن .
و اگر بعد از ترك عمدى ، وفات نمود ، كفّاره از اصل اخراج مىشود و قضاء حج هم از اصل است بنا بر احوط .
و اگر در نذر معيّنِ به سالى ، ممنوع شد به سبب مرض يا منع دشمن و در سال ديگر متمكَّن شد و مانعْ رفع شد ، اظهر عدم وجوب قضا است ، مثل صورت وفات در آن سال نسبت به قضاء غير ، از او .
نحوهء اخراج حج نذرى و حجّة الاسلام از تركه اگر وفات كرد شخص در صورت استقرار حجّة الاسلام و حج منذور در ذمّهء او ، پس با وفاء مال به هر دو ، اخراج مىشوند از اصل بر حسب احتياط سابق در منذور و بنا بر اين كه

165