ماليّه زائل بشود . و اگر وفات كرد بعد از استقرار در ذمّه بنحو مذكور ، قضاء آن را از جانب او به جا مىآورند .
ميزان استقرار حجّ در ذمّه 3 - آيا ميزانْ در استقرار حج در ذمّه به نحوى كه اداءْ مقدور و قضاءْ واجب بشود ، تمكَّن از حجِّ مختار است با نفقهء عود به وطن ، يا از حجِّ مختار بدون ملاحظهء نفقهء عود يا تمكَّن از حج اضطرارى است به ايجاد اركانى كه مداخله دارند مطلقاً در صحّت حج ؟ اظهر اوّل است و اعتبار آن چه وثوق به آن لازم است در فعليّت وجوب حج و در تحقّق استطاعت مطلقه ؛ پس غير مستطيعِ مطلق ، مستقر نمىشود حج در ذمّهء او به نحوى كه اداءِ مقدورْ واجب و قضاء بعد از موتْ لازم باشد . و قياس نمىشود به حج ناقصى كه اگر به جا آورده مىشد با وثوق مذكور ، صحيح و مجزى مىشد از حجّة الاسلام به سبب دلالت ادلَّه .
حجّ شخص كافر 4 - كافر ، واجب است بر او حج با استطاعت مطلقه و صحيح واقع نمىشود از او مگر با اسلام ، مثل ساير عبادات واجبه . و اگر استطاعتْ زائل شد ، مكلَّف است با قدرت بر حج و صحيح نمىشود مگر با اسلام .
و لكن اگر اسلام اختيار كرد ، پس اگر در حال اسلام تا زمان وقت سير براى حج ، استطاعت او باقى بود ، واجب است اداى حج ؛ و گر نه واجب نيست اگر چه در سالهاى قبل مستطيع بوده . و اگر وفات كرد ، قضا نمىشود مطلقا مگر با ترك حج در زمان اسلام و استطاعت ؛ مثل آن كه قضاء واجبات موقّته بر او واجب است و با اسلام ساقط مىشود و بعد از موت از او قضا نمىكنند مگر فائت در زمان اسلام را .
و اگر كافر ، مُحرِم شد پس از آن مسلمان شد ، بايد اعاده نمايد احرام را از ميقات ؛ و اگر نتوانست عود به ميقات نمايد ، از مكان خودش احرام مىنمايد .
و اگر احرام حج او در حال كفر بود ، مفيد نيست ادراك اختيارى مشعر مگر با احرام

156