هبهء مشروط و غير مشروط به حج و هم چنين اگر بذل به صورت هبهء مشروطه به صرف در حج و عمره باشد ، با قبول آن ، وجوب و استطاعت بذليّه محقّق مىشود ، و لازم نيست قبول آن .
و هم چنين اگر هبه مشروط نبود و لكن موهوبْ كافىِ براى استطاعت بود و قبول كرد ، استطاعت ماليّه پيدا مىكند نه بذليّه .
و هم چنين [ استطاعت ماليّه پيدا مىكند ] اگر بذل به صورت معامله باشد كه جواز تصرّف ، موقوف به تملَّك منوط به قبول است بوده باشد ، يعنى مثل هبه است بيع محاباتى . و اظهر عدم فرق بين بذل غير واجب يا واجب به نذر و شبه آن است .
بذلِ از منافع وقف و اباحهء مال جهت حج و هم چنين است اگر متولَّىِ وقف ، بذل نمايد از منافع وقف كه براى بذل در حج و عمره تعيين شده است ، [ كه ] احتياج به قبول در استطاعت و وجوب ندارد بنا بر اظهر .
اباحهء مالى براى حج ، در حكم بذل است . و اباحهء مطلقه كه شامل حج و غير باشد به نحوى كه متضمّن اذن در تملَّك بر تقدير ارادهء مأذون باشد ، از موجبات استطاعت ماليّه است بنا بر اظهر با ساير شروط و انتفاء موانع كه از آنها دَينِ حالّ است و با آن استطاعت بذليّه محقّق نمىشود .
و هم چنين دابّهء موقوفه و مساكن موقوفهء در طريق ، از موجبات استطاعت ماليّه مىشود ؛ و اگر اختصاص به حج داشته باشند ، متمّم استطاعت بذليّه مىشوند بنا بر اظهر .
بذل يك حج به چند نفر اگر بذل كرد به جماعتى مقدار كافى براى حج يك نفر از آن جماعت بدون تخصيص ، دور نيست وجوب و استطاعت بذليّه محقّق باشد بنحو وجوب كفائى در عدد معيّن يا غير

146