و اگر مكره عليه ، قابل تفصّى به صورت اضرار باشد ، و مخوف واقع آن است ، تقديم صورت متعيّن است . و در اضرار مالى ، تساوى معتبر است بر تقدير جواز و اقلّ ضرراً اختيار مىشود ؛ و اگر يكى مضرّ و مجحف است ، اختيار غير مىشود در اكراه بر اضرار با تهديد به ضرر . و بايد دقت در مراتب اضرارِ جائز شود و با امكان اسهل ، به اشدّ تعدّى ننمايد ؛ و در موارد اشكال ، احتياط به ترك اضرار غير مىشود .
و جارى است در اضرار مؤمن به اكراه ، آن چه گذشت ، با آن كه مخوفْ تضرّر مؤمن ديگرى باشد به غير مباشرت مكرَه .
و در قتل ممنوع به اكراه ، فرقى بين صحيح و مريض و محتضر و غير او و پير و جوان و مرد و زن نيست . و در اكراه به قتلِ مستحقِ قتل به زنا يا لواط تأمّل است ؛ بخلاف استحقاق قتل به قصاص ولىّ دم .
و در جريان نفى تأثير اكراه در اكراه بر قتل غير مؤمن از اهل اسلام با آن كه تهديد به قتل مؤمن باشد ، تأمّل است ، و ترجيح مؤمن در اين مقام ، خالى از رجحان نيست . و در عموم اين ترجيح ، در غير نفس و غير مماثلت بين دو ضرر در سنخ از حيث نفس و عرض و مال با اشدّيت مخوف به اكراه ، تأمّل است ، بلكه اقرب عدم جواز قتل مسلم غير مؤمن است با تهديد به مال كثيرِ غير منتهى به هلاكِ صاحب آن ؛ و هم چنين عرض مسلم با مال مؤمن .
و در جريان حكم اكراه ، فرقى بين مسلم بودن مكرِه بكسر يا نبودن ، نيست ، بلكه بايد تكويناً مسلَّط باشد بر آن چه از آن دورى مىنمايد از ضرر خودش در نفس يا عرض يا مال .
و در لحوق حمل قبل از وُلوج روح ، به قتل غير جائز به اكراه ، تأمّل است ؛ و رجحان اين حمل بر مال كثير غير مجحف ، راجح است ، و براى حفظ آن مال ، اسقاط اين حمل كه مبدئيّت او براى انسان ثابت است نمىشود .
6 - جوائز سلطان جور جوائز سلطان جائر و عمّال و واليان او در صورت عدم علم تفصيلى به حرام بودن آنها بر

422