باشد كه اداى دين از ربح سال آينده شده باشد ، كه از مئونهء سال ربح محسوب مىشود .
خسارت يا تلفى كه به مال التجاره يا غير آن وارد مىشود 4 - اگر در سالْ خسارت يا تلف ، مسبوق يا ملحوق يا مقارن با ربح همان سال شد ؛ پس اگر با تدارك و جبران ، مئونهء سال تهيّه مىشود و صرف شده در آن ، جبر مىشود ؛ و اگر خارج از آن است ، يا آن كه صرف نشد در آن ، پس اشكالى در تجارت واحده اگر چه در اوقات متعدّده باشد ، نيست ، كه جبران مىشود خسارت به ربح .
و اما در تجارات مختلفه ، يا تجارت با زراعت و گوسفند دارى مثلًا پس اظهر اين است كه اگر چه با تغيّر سعر ، خسارت در بعضى پيدا شود ، مثل تجارت واحده ( يا كسب واحد ) مشتمله بر اجناس مختلفه ، نيست كه در بعضى از آنها تغيّر سعرى و خسارت حاصل شود ؛ و در مقصود كه استرباح از مجموع و برداشت مخارج از مجموع است فرقى ندارند ؛ پس اظهر و احوط عدم جبران است با مغايرت دو شغل .
و اگر تلف شود بعض رأس مال در اثناء سال ، پس لحوق آن به صورت انحصار سرمايه به غير تالف از اوّل سال ، خالى از وجه نيست ؛ پس در اين صورت هم جبران نيست ، مگر آن كه در سرمايهء جزء مئونه باشد كه تكميل آن با ربح سال مىتواند بنمايد ؛ يا آن كه يك قسم از تلف ، لازم غالبى آن قسمِ از تجارت باشد ، و اين در تجارت واحده هم جارى است .
و هم چنين تلف غير مال التجاره ، جبران نمىشود به ربح مال التجاره مگر در صورت تكميل مئونهء سال ، به ربح همان سال كه اشاره به آن شد كه در حكم جبران است ؛ و بعد از آن وضع ساير مئونه هاى سال مىشود ، و بعد از آن خمس بقيه ، تأديه مىشود .
و در موارد عدم جبران تلف ، حساب سرمايه را به استثناء تالف مىنمايد و بقيه را بعد از مئونه تخميس مىنمايد حتى ربح تالف تا زمانِ تلف آن اگر ربح داشته و در اثناء سالِ كسب ، تلف شده .
و در تغيّر قيمت سوقيّه ، سرمايه را به قيمت سابقهء آن حساب مىنمايد قبل از اخذ

100