نيك ، بعضى از افراد آن ، بالاتر از بعضى افراد ديگر باشد كه از اين روايات همين رسيد كه اين عمل بهتر از ساير اعمال است و اين منافات ندارد كه بعض افراد آن ، مثل جهاد در حضور امام بهتر است از قتال در غيبت او ، گوييم كه اين سخن را در زمان غيبت هم مىتوان گفت . يعنى گاه است كه گفته شود كه قتال در زمان غيبت افضل باشد ، چون حضور امام و ظهور معجز ، و تأثير نفس شريف امام ، در مبادرت به امتثال و حصول يقين به حقيقت ، مدخليت تمام دارد در امتثال و فرمانبردارى ، كه آن در زمان غيبت نيست .
پس اجر اين عمل در زمان غيبت بيشتر خواهد بود . چنان كه در اخبار وارد شده است در مدح ايمان به غيب .
و معصومين فرموده‌اند به اصحاب ، كه كسانى بعد مىآيند و به مجرد اين كه سياهى در سفيدى مىبينند ( يعنى احاديث ما را مىبينند در كتابها ) به آن عمل مىكنند ، زيرا كه فرق واضح است ما بين اين كه حكم را مشافهة از امام بشنود ، يا اينكه حديثى از او روايت شود و به آن عمل كند كه يقين اين شخص اقوى مىشود به معاد و حساب ، پس كسى كه جان خود را در غيبت امام ( ع ) در راه خدا بدهد ، افضل خواهد بود از آنكه مثل امير المؤمنين اسد الله الغالب ( ع ) با ذو الفقار دو سر و زبان معجز بيان و عسكر بىحد و پايان در بالاى سر او باشد ، پس لا اقل مىگوييم كه ثواب اينها مساوى باشد ، اما افضليت از كجا .
و اما سؤال از اينكه آيا مقتول در اين دفاع را شهيد مىتوان گفت يا نه ؟ اگر مراد اين است كه آيا ثواب شهيد دارد يا نه ؟ پس جواب از آنچه گفتيم ظاهر مىشود ، زيرا كه هر گاه در قطره بارانى به او رسيدن ، وصداعى حاصل شدن ، ثواب شهادت داشته باشد چگونه مىشود كه در مقتول شدن ثواب شهادت را نداشته باشد و اگر مراد اين است كه آيا شهيد حقيقى است كه احكام شهيد بر آن مترتب شود از سقوط غسل و كفن و حنوط ، پس هر چند ثبوت شهيد بودن حقيقى را ثابت نمىدانيم و لكن اظهر اين است كه در اين احكام ، مثل شهيد است . چنان كه از اطلاق احاديث معتبره مستفاد مىشود كه هر كس در راه خدا كشته مىشود ، هر گاه مسلمانان به او نرسند در حالى كه رمقى از او

379