بدهد ، هر چند كه متاع را نگاه دارد به اميد آنكه گران‌تر بفروشد ، و اما هر گاه مشترى نيست كه بخرد و گاه هست بعد از اين مشترى به هم رسد كه به ربح بخرد و گاه هست به هم نرسد و جنس تنزل كند ، و به سرمايه برسد ، يا از سرمايه نقصان كند ، در اين صورت صادق نيست كه ربح كرده ، بر او خمسى نيست تا ربح معلوم شود ، هر چند دو سال و بيشتر هم بماند .
< / السؤال = 5312 > < / السؤال = 5283 > < السؤال = 4832 > < السؤال = 4836 > 373 - سؤال : آيا وضع مؤنه زراعت از خود غله مىشود يا كاه هم ملاحظه مىشود ؟
جواب : هر چند الحال از كلام فقها در نظرم نيست كه متعرض اين مسئله شده باشند ، و لكن آنچه الحال به مقتضاى قواعد مىفهمم اين است كه كاه را هم بايد ملاحظه كرد ، به جهت آن كه مقتضاى ادله وضع مؤن اين است كه زكات در نماى حاصل است .
يعنى آنچه خرج زراعت وضع مىشود و بعد از آن زكات داده مىشود ، چنان كه هر گاه كسى اخراجاتى كرده باشد از براى زراعت زكوى و غير زكوى مثل نخود و عدس و پنبه و غير آن ، تقسيم مىشود مؤنه بر هر دو ، و آنچه حصه مىرسد به زراعت زكوى ، آن را وضع مىكنند و تتمه را زكات مىدهند .
و زارع كه گندم مىكارد ، كاه و دانه ، هر دو مقصود او است در زرع و وجهى كه خرج مىكند خرج هر دو مىكند ، پس هر قدر كه حصه تحصيل كاه مىشود آن را از گندم بر نمىدارند . والحاصل ، چون اخراجات ، از براى مجموع شده ، آن را از مجموع بر مىدارند و آنچه بعد وضع مؤنه گندم است به قدر الحصه از گندم وضع مىكنند و زكات مىدهند .
بلى اشكالى هست كه مؤنه هرگاه مثل گندم باشد كه از بابت مثلى است و مستحق مثل آن است ، چنان كه در وضع بذر كه مستحق مثل آن است ، چون در وضع آن از كاه تحقق نمىپذيرد ، اين موهم آن است كه همه از گندم برداشته شود و اين اشكال مندفع است به اينكه برداشتن مثل در مثلى در صورت امكان است و با تعذر قيمت آن را از كاه بر مىدارد به همان قيمتى كه در روز برداشتن دارد و شكى نيست كه احتياط هم در

193