مىتوان برداشت و بعد از آن ، ملاحظه نصاب كرد ، و همچنين دور نيست كه در ساير مؤن هم چنين كنند ، لكن احوط اين است كه ملاحظه نصاب را قبل از وضع مؤن كنند .
< / السؤال = 4833 > < / السؤال = 4832 > < / السؤال = 4830 > < السؤال = 5227 > < السؤال = 5228 > 370 - سؤال : هرگاه گذران و دوران معاش شخصى مخلوط از كسب و هديه و اخذ وجوه بر بوده و بتدريج خانه و ما يحتاج خانه را و فاضل مؤنه از ظروف و فروش و رخت و كتاب و باغ و ساير امور تحصيل نموده ، حال خمس مجموع را بدهد يا فاضل مؤنه سال را به چه نحو بايد معلوم نمود ؟ به اعتبار اينكه اوقات تحصيل ما يحتاج خانه مختلف است ، مثلا گندم را سر خرمن و برنج را در زمستان و همچنين تاريخ تحصيل هر يك را عليحده نگه دارد يا تاريخ قدرت بر تحصيل را ؟
وهرگاه شخص قادر بر تحصيل قوت ساليانه نباشد ، مثلا ماه به ماه يا شش ماهه يا يازده ماهه تحصيل نمايد و به مصرف برساند ، فاضل مؤنه نخواهد داشت ، طريق واضح را بيان فرمايند .
جواب : آنچه از براى خانه و ما يحتاج خانه است ، مثل اصل خانه و ظرف و فرش به قدر احتياج و امثال آن ، كه در خور زى او و امثال او است در آن خمس متعلق نيست و همچنين باغ و ملكى كه از براى گذران معيشت خريده و همچنين كتابى كه محتاج است به آن . و آنچه شنيده‌اند كه خمس در فاضل مؤنه است معنى آن اين است كه هرگاه كسى زراعتى يا تجارتى يا كسبى داشته باشد ، آن ملك و سرمايه او كه محتاج است به آن از براى او ، وضع مىشود و آنچه از مداخل و منافع آنها به عمل مىآيد صرف معيشت مىكند ، هر قدر از آن منافع كه بعد از وضع مؤنه سال ، زياد آمد خمس آن را مىدهد و حساب تاريخ سال را از ابتداى شروع در آن شغل و كسب بايد ملاحظه كرد .
مثلا زارع ، ابتداى سال او ، ابتداى تخم كشتن است . پس آنچه خرج مىكند در اين سال از براى زراعت و قرض ( 1 ) مىكند و مىخورد و صرف مىكند تا ابتداى زرع سال دوم

1 - از نظر جامعه‌شناسى قابل توجه است كه در گذشته زارعين ما يحتاجشان را به صورت نسيه از تجار مىخريدند و باصطلاح مىخوردند تا هنگام برداشت خرمن نسيه‌ها را پرداخت نمايند و تا سال 1338 كمتر زارعى دچار اين مشكل نبود .

190