50 اگر مأمومين بعد از خطبه يا در اثناى آن متفرق شوند به طورى كه كمتر از 5 نفر باقى بمانند و سپس برگردند تا عدد لازم كامل شود در صورتى كه مسماى خطبه محقق شده باشد اعادهء خطبه واجب نيست ، گر چه مدت تفرق طولانى باشد ( 1 ) . و در صورتى كه مسماى خطبه محقق نشده باشد اگر علت تفرق ، انصراف مأمومين از نماز جمعه بوده احتياط واجب آن است كه پس از بازگشت آنها ، امام ، خطبه ها را از نو بخواند و لو اين كه مدت تفرق كم باشد و اگر علت تفرق و پراكندگى امرى نظير باران و غيره بوده در اين صورت اگر مدت آن به قدرى طولانى شود كه عرفاً به يكپارچگى خطبه لطمه بزند واجب است خطبه ها را از نو بخواند و الا خطبه قبلى را ادامه مىدهد و صحيح است . ( 1 ) مكارم : اگر فاصله طولانى شود و موالات عرفيه به هم خورد اشكال دارد .
اراكى : مسأله اگر بعد از تحقّق مسمّاى واجب خطبه كه در مسأله [ 28 ] ذكر شد پراكنده شده‌اند اگر چه طول بكشد ، اعادهء خطبه لازم نيست و همچنين اگر بعد از تمام شدن خطبه ، پراكنده شده باشند . و اگر افراد تكميل كنندهء عدد ، قبل از تحقق صدق مسمّاى خطبه و يا در اثناء خطبه به خاطر انصراف از نماز جمعه متفرق شوند و سپس جمع گردند احتياطاً خطبهء نماز دو مرتبه خوانده شود . و همچنين در صورتى كه پراكنده شدن افراد شركت كننده به خاطر باران و امثال آن بوده لكن تفرّق آنقدر طولانى گردد كه در نزد عرف ، اجتماع و وحدت صدق نكند در اين صوت نيز خطبه اعاده گردد و اما اگر وحدت و اجتماع صدق كند در اين صورت اعاده لازم نيست .
51 اگر در جايى نماز جمعه برگزار شد نبايد در فاصله‌اى كمتر از يك فرسخى آن نماز جمعهء ديگرى منعقد شود . پس اگر با فاصله يك فرسخ دو نماز جمعه اقامه شود هر دو صحيح است . لازم به تذكر است كه ميزان در مسافت ، محل نماز جمعه است نه شهرى كه نماز جمعه در آن تشكيل شده است . بنا بر اين در شهرهاى بزرگى كه طول آن چند فرسخ است مىتوان چند نماز جمعه تشكيل داد . اراكى : مسأله فاصله بين دو نماز جمعه از يك فرسخ بايد كمتر نباشد ، اگر كمتر بود هر كدام كه ديرتر شروع كرده باشد باطل است ، خواه از هم مطلع باشند يا نه و اگر هر دو مقارن هم در يك لحظه تكبيرة الاحرام بگويند هر دو نماز باطل است و اگر وقت باقى است مىتوانند از نو نماز جمعه بخوانند و اگر وقت نماز جمعه گذشته ، بايد نماز ظهر بخوانند .
52 احتياط مستحب آن است كه قبل از اقامه نماز جمعه مطمئن شوند كه در كمتر از حد مقرر نماز جمعه ديگرى قبل از آنها و يا مقارن آنها برگزار نشده و نمىشود . اين مسأله در رساله آيت الله اراكى نيست 53 اگر دو نماز جمعه در يك زمان و با فاصله كمتر از حد معين يك فرسخ تشكيل شود هر دو باطل است . ولى اگر يكى از آنها قبلًا شروع شده و لو فقط تكبيرة الاحرام

856