گفتن استغفار يا بعد از فراغ از آن باشد شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند .
سيستانى : و اگر نمازگزار پيش از استغفار و خم شدن براى ركوع شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند ؛ و اگر در حال گفتن استغفار يا بعد از آن شك كند ، باز هم بنا بر احتياط واجب بايد حمد يا تسبيحات را بخواند .
زنجانى : و كسى كه مشغول گفتن استغفار است ، اگر شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، اگر به قصد ذكر خاص استغفار كرده باشد ، لازم نيست حمد يا تسبيحات را بخواند ولى احتياط مستحب آن است كه حمد يا تسبيحات را به قصد ذكر مطلق ، دوباره بخواند ؛ مخصوصاً اگر عادتش خواندن آن استغفار نباشد . و چنانچه به قصد اين كه در هر جاى نماز استغفار مستحب است ، استغفار كرده لازم است حمد يا تسبيحات را بخواند و نيز اگر نمازگزار استغفار نكرده باشد پيش از خم شدن به ركوع شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند . ( 2 ) [ در رساله آيات عظام : گلپايگانى و صافى به جاى قسمت داخل پرانتز آمده است : و كسى كه مشغول استغفار است ، اگر شكّ كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، چنانچه خود را در استغفار بعد از حمد يا تسبيحات ببيند ، بايد به شكّ خود اعتناء ننمايد و الَّا بايد حمد يا تسبيحات را بخواند ] ( 3 ) گلپايگانى ، صافى : و نيز اگر . . فاضل : و همچنين است اگر . . ( 4 ) فاضل : [ بايد ] به شك خود اعتنا نكند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1015 اگر در ركوع ركعت سوم يا چهارم شك كند ] < / صفحة فارغة > مسأله 1015 اگر در ركوع ركعت سوم يا چهارم ( يا در حال رفتن به ركوع ( 1 ) ) شك كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند . ( 2 ) اين مسأله ، در رسالهء آيت الله بهجت نيست ( 1 ) [ قسمت داخل پرانتز در رسالهء آيات عظام : اراكى ، خوئى ، تبريزى ، مكارم و زنجانى نيست ] ( 2 ) اراكى : ولى چنانچه در حال رفتن به ركوع شكّ كند كه حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بنا بر احتياط واجب بايد برگردد و حمد و سوره را بخواند .
خوئى ، تبريزى : و اگر پيش از رسيدن به حدّ ركوع شكّ كند ، لازم است برگردد و حمد يا تسبيحات را بخواند .
مكارم : امّا اگر هنوز به اندازهء ركوع خم نشده ، احتياط واجب آن است كه برگردد و بخواند .
زنجانى : و اگر استغفار نكرده باشد و پيش از رسيدن به حد ركوع شك كند ، لازم است برگردد و حمد يا تسبيحات را بخواند و اگر استغفار كرده باشد ، حكم مسأله با همان تفصيلى است كه در مسأله قبل گذشت .
< صفحة فارغة > [ مسأله 1016 هر گاه شك كند كه آيه يا كلمه‌اى را درست گفته يا نه ] < / صفحة فارغة > مسأله 1016 هر گاه شك كند كه آيه يا كلمه‌اى را درست گفته يا نه اگر به چيزى كه بعد از آن است مشغول نشده ، بايد ( 1 ) آن آيه يا كلمه را به طور صحيح بگويد ( 2 ) و اگر به چيزى كه بعد از آن است مشغول شده ، چنانچه آن چيز ركن باشد مثل آن كه در ركوع شك كند كه فلان كلمه از سوره را درست گفته يا نه ، بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر

558