مكارم : مسأله هر گاه از روى غفلت يا فراموشى شروع به نماز عشا كند و در اثنا بفهمد كه نماز مغرب را نخوانده بايد نيّت را به نماز مغرب برگرداند ، مگر اين كه وارد ركوع ركعت چهارم شده باشد كه در اين صورت عدول جايز نيست و بايد ادامه دهد و نماز مغرب را بعد به جا آورد .
< صفحة فارغة > [ مسأله 739 آخر وقت نماز عشا نصف شب است ] < / صفحة فارغة > مسأله 739 آخر وقت نماز عشا ( 1 ) نصف شب است ( 2 ) . و احتياط واجب آن است كه براى نماز مغرب و عشا و مانند اينها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب كرد و براى نماز شب و مانند آن تا اول آفتاب حساب نمايند . " 1 " ( 1 ) زنجانى : براى افراد غير معذور . . ( 2 ) خوئى ، تبريزى : و شب از اول غروب است تا اوّل آفتاب " 2 " .
گلپايگانى ، صافى ، زنجانى ، نورى : و شب را بايد از اول غروب تا اذان صبح حساب كرد ( گلپايگانى ، صافى : بنا بر احتياط ) نه تا اول آفتاب " 3 " . ( صافى : ولى اگر تا موقعى كه به اندازهء خواندن نماز عشا به نصف شب " از اول غروب تا طلوع صبح " بيشتر نمانده باشد ، احتياط اين است كه نماز عشا را بخواند و بعد به قصد ما في الذّمه نماز مغرب را بخواند و عشا را اعاده نمايد و اگر نماز مغرب را نخوانده باشد تا به اندازهء نماز عشا به نصف شب " از اول غروب تا طلوع آفتاب " بيشتر نمانده باشد نماز عشا را رجاءً به قصد ادا بخواند و بعد ، نماز مغرب و عشا را قضا نمايد ) .
بهجت : ولى رعايت احتياطى كه در مسأله [ 736 ] گفته شد بنمايد . و مقصود از نصف شب نصف ما بين غروب آفتاب و طلوع فجر است نه طلوع آفتاب .
سيستانى : مسأله آخر وقت نماز عشا براى شخص مختار هم چنان كه گذشت نصف شب است و شب از اول غروب است تا طلوع فجر .
< صفحة فارغة > [ مسأله 740 اگر از روى معصيت يا به واسطهء عذرى نماز مغرب يا نماز عشا را تا نصف شب نخواند ] < / صفحة فارغة > مسأله 740 اگر از روى معصيت ، يا به واسطهء عذرى ( 1 ) نماز مغرب يا نماز عشا را تا نصف شب نخواند ، بنا بر احتياط واجب بايد تا قبل از اذان صبح ، بدون اين كه نيّت ادا و قضا كند به جا آورد . ( 1 ) فاضل : اگر بواسطه عذرى . . سيستانى : اگر از روى اختيار . .
زنجانى : مسأله اگر به واسطهء عذرى ؛ مانند خواب يا فراموشى يا حيض شدن ، نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند نمازش قضا نشده و بايد آن را تا قبل از اذان صبح بخواند و مىتواند

" 1 " امام خمينى ، اراكى ، فاضل ، مكارم : بنا بر اين تقريباً يازده ساعت و يك ربع بعد از ظهر شرعى ، آخر وقت نماز مغرب و عشا است ( مكارم : هر چند در ايّام سال كمى تفاوت مىكند ؛ و اول وقت نماز شب ، ساعت دوازده مىباشد ) . " 2 " خوئى ، تبريزى : بنا بر اين دوازده ساعت بعد از ظهر شرعى ، آخر وقت نماز مغرب و عشا است . " 3 " گلپايگانى ، صافى ، زنجانى : بنا بر اين تقريباً يازده ساعت و يك ربع ( زنجانى : يازده ساعت و بيست دقيقه يا بيشتر ) بعد از ظهر شرعى ؛ آخر وقت نماز مغرب و عشا است .

410