سيستانى : مسأله تيمّم با سنگ گچ و سنگ آهك صحيح است و همچنين تيمّم با گرد و غبارى كه روى فرش و لباس و مانند اينها جمع مىشود چنانچه به قدرى باشد كه در نظر عرف ، خاك نرم محسوب شود صحيح است اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه در حال اختيار بر آن تيمّم ننمايند . و همچنين بنا بر احتياط مستحبّ در حال اختيار با گچ و آهك پخته و آجر پخته و با سنگ معدن مثل سنگ عقيق تيمّم ننمايند .
بهجت : مسأله تيمّم بر سنگ گچ و سنگ آهك قبل از پخته شدن صحيح است و اگر سنگ گچ و آهك پخته شده است و چيز ديگرى ندارد احتياطاً هم به آنها و هم به گل يا غبار ، اگر برايش ممكن است ، تيمّم نمايد . ولى تيمّم به جواهر مانند سنگ عقيق و فيروزه باطل مىباشد .
< صفحة فارغة > [ مسأله 686 اگر خاك و ريگ و كلوخ و سنگ پيدا نشود ] < / صفحة فارغة > مسأله 686 اگر خاك و ريگ و كلوخ و سنگ پيدا نشود ، بايد به گرد و غبارى كه روى فرش ( 1 ) و لباس و مانند اينهاست ( 2 ) تيمّم نمايد ( و اگر غبار در لاى لباس و فرش باشد تيمّم به آن صحيح نيست مگر آن كه اول دست بزند تا روى آن غبار آلوده شود بعد تيمّم كند ( 3 ) ) و چنانچه گرد پيدا نشود ( 4 ) ، بايد به گل تيمّم كند ( 5 ) و اگر گل هم پيدا نشود ، احتياط مستحبّ ( 6 ) آن است كه نماز را بدون تيمّم بخواند و بنا بر احتياط ( 7 ) بعداً قضاى آن را به جا آورد ( 8 ) . ( 1 ) خوئى ، فاضل ، تبريزى : در فرش . . ( 2 ) مكارم : روى لباس و مانند آن است . . ( 3 ) [ قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام : اراكى ، خوئى ، مكارم ، تبريزى و فاضل نيست ] ( 4 ) مكارم : چنانچه غبار پيدا نشود . . ( 5 ) خوئى : و در هر دو صورت احتياط واجب آن است كه در صورت تمكَّن به يكى از امور گذشته ( گچ ، آهك ، آجر ، سنگ معدن ) نيز تيمّم كند و اگر غبار و گل ميسور نشد فقط به يكى از اين امور تيمّم نمايد و اگر هيچ يك از اينها پيدا نشود احتياط مستحبّ آن است كه نماز را بدون تيمّم بخواند ، ولى واجب است بعداً قضاى آن را به جا آورد . ( 6 ) فاضل : احتياط واجب . . ( 7 ) [ عبارت " بنا بر احتياط " در رساله آيت الله اراكى نيست ] ( 8 ) تبريزى : اگر گِل هم پيدا نشود ، واجب است بعداً قضاى آن را بجا آورد .
فاضل : واجب است بعداً قضاى آن را به جا آورد .
مكارم : احتياط واجب آن است كه نماز را بدون تيمّم بخواند و بعداً قضاى آن را به جا آورد . و چنين كسى را " فاقد الطَّهورين " نامند .
گلپايگانى ، صافى : مسأله اگر خاك و ريگ و كلوخ و سنگ پيدا نشود ، بايد به گرد و غبارى كه در فرش و لباس و مانند اينها نشسته اگر ظاهر است تيمّم كند و اگر گرد و غبار آنها ظاهر نيست ، ولى وقتى دست به آن مىزنند گرد برمىخيزد ، احتياط ، جمع بين تيمّم به آن و تيمّم به گِل است و چنانچه اصلًا گرد پيدا نشود ، بايد به گِل تيمّم كند و اگر گِل هم پيدا نشود ، احتياط آن است كه نماز را بدون تيمّم بخواند ولى واجب است بعداً قضاى آن را به جا آورد .
سيستانى : مسأله اگر خاك و ريگ و كلوخ و سنگ پيدا نشود ، بايد به گِل تيمّم كند و اگر گِل هم پيدا نشد بايد بر روى فرش يا لباس و مانند اينها كه گرد و غبار در لاى آنها مىباشد يا آن كه بر روى آنها نشسته

380