او تقليد مىكند نمىتواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر عمل كند . لازم به ذكر است كه علاوه بر مواردى كه بدون هيچ قيدى ، نظرى نقل مىشود مواردى كه در آن عباراتى نظير " اقوى آن است " ، " بنا بر اقوى " ، " اظهر آن است " ، و " بعيد نيست " و مانند آن به كار رفته است فتوا مىباشد . در اين كتاب در برخى موارد كلمهء احتياط به كار رفته است ؛ احتياط بر سه قسم است : الف : احتياط مستحب ؛ در جايى است كه قيد " استحبابى " يا " مستحب " همراه احتياط آمده است ، مثل آن كه گفته شود : " احتياط مستحب آن است كه پيش از نماز اذان و اقامه گفته شود " . عمل به احتياط مستحب ، واجب نيست ، بلكه شايسته است . ب : احتياط واجب : در جايى است كه قيد " وجوبى " يا " واجب " همراه احتياط ديده شود ، مثل آن كه گفته شود : بنا بر احتياط واجب نماز خواندن در مكان غصبى باطل است . عمل به اين گونه احتياط ، واجب بوده و نمىتوان در آن به فتواى مجتهد ديگرى رجوع نمود . ج : احتياط مطلق : در جايى است كه احتياط بدون هيچ قيدى به كار رفته است ، مثل آن كه گفته شود : بنا بر احتياط بايد از آب قليلى كه بعد از بر طرف شدن عين نجاست براى آب كشيدن چيز نجس روى آن مىريزند و از آن جدا مىشود اجتناب كرد . در احتياط مطلق ، مىتوان به احتياط عمل ننموده ، بلكه مطابق فتواى مجتهد ديگر با رعايت ( الاعلم فالاعلم ) رفتار كرد . عبارت " محل اشكال است " نيز در موارد احتياط مطلق به كار مىرود .
مكارم : مسأله در جائى كه مجتهد صريحاً فتوى ندارد بلكه مىگويد احتياط آن است كه فلان گونه عمل شود اين احتياط را " احتياط واجب " مىگويند ، و مقلَّد يا بايد به آن عمل كند و يا به مجتهد ديگر مراجعه نمايد و امّا اگر فتواى صريحى داده مثلًا گفته است اقامه براى نماز مستحبّ است سپس گفته احتياط آن است كه ترك نشود اين را " احتياط مستحبّ " مىگويند ، و مقلَّد مىتواند به آن عمل كند يا نكند ، و در مواردى كه مىگويد " محل تأمّل " يا " محلّ اشكال " است مقلَّد مىتواند عمل به احتياط كند يا به ديگرى مراجعه نمايد ، امّا اگر بگويد " ظاهر چنين است " يا " أقوى چنين است " اين تعبيرها فتوا محسوب مىشود و مقلَّد بايد به آن عمل كند .
مسأله اختصاصى زنجانى : مسأله 8 انسان نمىتواند برخى از مسائل را از يك مجتهد و برخى ديگر را از مجتهد ديگر تقليد كند ، ولى اگر يكى از مجتهدين در يك باب مثلًا در باب نماز از ديگران اعلم باشد و مجتهد ديگر در باب ديگر مثلًا روزه اعلم باشد ، بايد در باب نماز از مجتهد اول و در باب روزه از مجتهد دوم تقليد كند .
< صفحة فارغة > [ مسأله 8 احتياط مستحب ] < / صفحة فارغة > مسأله 8 اگر مجتهد اعلم بعد از آن كه در مسأله‌اى فتوى داده ( 1 ) احتياط كند مثلًا بفرمايد : ظرف نجس را كه يك مرتبه در آب كر بشويند پاك مىشود ، اگر چه احتياط آن است كه سه مرتبه بشويند مقلد او نمىتواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر رفتار كند ( 2 ) ، بلكه بايد يا به فتوى عمل كند ، يا به احتياط بعد از فتوى كه آن را احتياط مستحبّ مىگويند عمل نمايد ( 3 ) ، مگر آن كه فتواى آن مجتهد نزديكتر به احتياط باشد . اين مسأله در رسالهء آيات عظام : فاضل و زنجانى نيست

20