آن را بدهد و چنانچه خمس آن را نداد و قيمت آن ملك بالا رفت لازم است خمس مقدارى را كه آن ملك فعلا ارزش دارد بدهد و همچنين است غير ملك از فرش و مانند آن .
( مسأله 1805 ) كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر مثلا ملكى بخرد و قيمت آن بالا رود ، چنانچه آن ملك را براى آن نخريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد مثلا زمينى را براى زراعت خريده است ، و از پول خمس نداده قيمت آن را داده ، بايد خمس قيمتى را كه خريده بدهد ، و اگر مثلا پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته اين ملك را با اين پول مىخرم ، بايد خمس مقدارى را كه آن ملك فعلا ارزش دارد بدهد .
( مسأله 1806 ) كسى كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر از منافع كسب چيزى كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال از وقت منفعت بردن گذشته بايد خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه و چيزهاى ديگرى كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده ، پس اگر بداند در بين سالى كه در آن سال فائده برده آنها را خريده ، لازم نيست خمس آنها را بدهد ، و اگر نداند كه در بين سال خريده يا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتياط واجب بايد با حاكم شرع مصالحه كند .
2 - معدن ( مسأله 1807 ) اگر از معدن طلا ، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ فيروزه ، عقيق ، زاج ، نمك و معدنهاى ديگر چيزى بدست آورد در صورتى كه به مقدار نصاب باشد ، بايد خمس آن را بدهد .
( مسأله 1808 ) نصاب معدن 15 مثقال معمولى طلاى مسكوك است ، يعنى اگر قيمت چيزى را كه از معدن بيرون آورده ، به 15 مثقال طلاى مسكوك برسد ، بايد خمس آنچه را كه پس از كم كردن مخارجى كه كرده است باقى مىماند ، بدهد .

313