تعالى و افراط تشبيه ( 1 ) حق به خلق به صراط مستقيم دين قيم هدايت كند ( و أن هذا صراطى مستقيما فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله ذ لكم وصيكم به لعلكم تتقون ) . ( 2 ) سوم : انسان داراى قدرت فكرى است كه مى تواند نواميس و اسرار طبيعت را استكشاف و استخدام كند ، و همچنين هوى و هوس و شهوت و غضبى دارد كه در اثر حد شكنى و افزون طلبى - كه خاصيت طبيعت آدمى است - قناعت پذير نيست ، با اين خصوصيت ، صلاح و فساد زمين وابسته به صلاح و فساد انسان است ( ظهر الفساد في البر والبحر بما كسبت أيدى الناس ) ( 3 ) بلكه به مقتضاى ( وسخر لكم ما في السموت و ما في الارض جميعا منه إن في ذ لك لايت لقوم يتفكرون ) ( 4 ) صلاح و فساد كرات ديگر نيز به صلاح و فساد او بستگى دارد ، و آنچه اصلاح چنين موجودى را تضمين مى كند تنها هدايت الهى است ، كه اعتدال فكرى او را به عقايد حقه و اعتدال روحى او را به اخلاق فاضله و اعمال صالحه تأمين مى نمايد .
چهارم : زندگانى انسان در اثر احتياجات گوناگون وابسته به اجتماع است ، و اين وابستگى تأثير و تأثر متقابل و در نتيجه حقوق مختلف را ايجاب مى كند ، و بدون احقاق حقوق ، حيات اجتماعى قابل بقا نيست ، و تأمين آن حقوق هم ميسر نيست مگر به وضع و اجراى قوانينى مصون از نقص و خطا ، ومبرا بودن مقام وضع و اجرا از تأثر از مصالح شخصى و انحراف از حق و عدالت ، و اين مهم محقق نمى شود مگر به وسيلهء قوانين و مقررات و مجريان الهى ( لقد أرسلنا رسلنا بالبينت وأنزلنا معهم الكتب والميزان

1 . افراط تشبيه : يعنى اين كه خدا را همانند خلق بپندارند . 2 . سوره ء انعام ، آيهء 153 ( و همانا اين است راه من كه مستقيم است ، پس پيرويش كنيد و پيروى نكنيد راهها را كه پراكنده تان كند از راه او ، بدين توصيه كرده است شما را شايد تقوى پيشه كنيد ) 3 . سوره ء روم ، آيهء 41 ( ظاهر شد فساد در بيابان و دريا بدانچه فراهم كرد دستهاى مردم ) 4 . سوره ء جاثيه ، آيهء 13 ( و مسخر كرد براى شما آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است ، همگى از اوست همانا در آن است نشانه هايى براى گروهى كه انديشه كنند )

55