حيرت انگيز هضم و جذب در عروق وارد ، و آن را به سر انگشت انسان مى رساند ، و براى تأمين غرض از خلقت آن ، پيوند و ارتباطى بين ناخن و گوشت بر قرار مى كند ، كه جدا كردن آن دو از هم طاقت فرساست ، و پس از تحصيل غرض باز آن دو را از هم جدا مى كند ، كه ناخن به آسانى چيده شود ؟ !
عجب آن است كه در همان غذايى كه ماده ء ناخن با آن صلابت براى پويايى تهيه شده ، ماده ء شفافى هم در كمال لطافت براى بينايى آماده شده ، كه بعد از طى مراحل هضم و جذب به چشم برسد .
اگر در تقسيم رزق معلوم اين دو ، كار بر عكس مى شد ، و ناخن از درون چشم مى روييد و آن ماده ء شفاف به سر انگشت مى رسيد ، چه اختلالى در نظام حيات بشر پيش مى آمد ؟ !
اينها نمونه اى از ساده ترين آثار علم و حكمت است كه محتاج به دقت نظر نيست ( وفي أنفسكم أفلا تبصرون ) - ( 1 ) تا چه رسد به عميق ترين اسرارى كه محتاج به تخصص در تشريح و وظايف الاعضاء و موشكافى ها به وسيلهء ذره بين ها و افكار است ( أو لم يتفكروا في أنفسهم ) . ( 2 ) آرى ، اين موجودى كه حكمت پوست آن بعد از آن همه كاوشهاى علمى هنوز مستور است ، بايد ديد كه در باطن ومغز او چه غوغايى است ، از شهوتى كه براى جلب ملايمات و غضبى كه براى حفظ آنها و دفع ناملايمات به او عنايت شده ، تا عقلى كه براى تعديل اين دو از جهت عملى و هدايت حواس از جهت نظرى به او افاضه شده است ( وإن تعدوا نعمة الله لا تحصوهآ ) . ( 3 ) چنين كتاب حكمتى با چه قلم علم و قدرتى بر قطره ء آبى نوشته شده است ؟ !
( فلينظر الانسن مم خلق - خلق من مآء دافق ) ( 4 ) ، ( يخلقكم في بطون أمهتكم خلقا من بعد خلق في ظلمت ثلث ) . ( 5 )

1 . سوره ء ذاريات ، آيهء 21 ( و در خودتان آيا نمى بينيد ) 2 . سوره ء روم ، آيهء 8 ( آيا تفكر نكردند در خودشان ) 3 . سوره نحل ، آيهء 18 ( و اگر بشماريد نعمتهاى خدا را نشود به حساب در آوريد آنها را ) 4 . سوره ء طارق ، آيهء 5 ، 6 ( پس بايد نظر كند انسان از چه آفريده شده ، آفريده شد از آبى جهنده ) 5 . سوره ء زمر ، آيهء 6 ( مىآفريند شما را در شكمهاى مادرانتان آفرينشى بعد از آفرينش در تاريكيهاى سه گانه )

34