خود به وجود آورده ، و چون بايد براى ارتزاق ، دانه ها را از لابلاى سنگ و خاك تهيه كند ، دهان او را به منقارى از جنس شاخ مجهز مى كند كه از بر خورد با سنگ هاى زمين آسيب نبيند ، و براى اين كه رزق او فوت نشود ، چينه دانى به او مى دهد كه هر دانه را پيدا مى كند از دست ندهد و در آن محفظه نگهدارى كند كه به تدريج به هاضمه تحويل دهد ، و پوست او را به بال و پر مى پوشاند و به اين وسيله از سرما و گرما و آسيبها و آزار جانوران آن پوست لطيف را حفظ مى كند ، گذشته از ضروريات و واجبات زندگى حيوان از مستحبات هم كه آرايش ظاهر اوست غفلت نمى كند ، و آن بال و پر را به رنگهاى دل پذير رنگ آميزى مى كند ، كه امام ( عليه السلام ) فرمود : " تنفلق عن مثل ألوان الطواويس " . ( 1 ) و چون براى اين تكامل حرارت موزون سينهء مرغ لازم است ، حيوانى كه فقط تاريكى شب او را از حركت و تلاش باز مى دارد ، ناگهان حالتى پيدا مى كند كه از تكاپو مى افتد ، و تا زمانى كه احتياج به آن حرارت است بر روى تخم مىخوابد .
آيا كدام حكمت است كه اين خمودى را بر مرغ مسلط مى كند تا جنبش حيات را در جوجه به وجود آورد ؟ ! و كدام استاد است كه به او مىآموزد كه تخم را در شبانه روز بگرداند تا تعادل اعضا به هم نخورد ، و هنگامى كه خلقت جوجه تمام شد ، جوجه را راهنمايى مى كند كه با منقار خود حصار محكم را بشكند ، و پا به عرصهء جهانى بگذارد كه براى زندگى در آن جهان ، آن اعضا و قوا به او داده شده ، و مرغى كه به غريزه ء حيوانى جز جلب ملايمات و دفع ناملايمات حيات خود ، عامل ديگرى در او مؤثر نبود ، ناگهان انقلابى در او به وجود مى آيد ، كه براى حفظ جوجه سينهء خود را سپر بلا مى كند ، و تا وقتى كه جوجه احتياج به نگهبانى دارد اين عاطفه در او باقى مى ماند ؟ !
آيا مطالعه در يك تخم مرغ كافى نيست كه ما را راهنمايى كند به آن كس كه ( خلق فسوى - والذى قدر فهدى ) . ( 2 )

1 . بحار الانوار ، جلد 3 ، صفحهء 32 ( شكافته مى شود و همانند رنگهاى طاووسها نمايان مى گردد ) 2 . سوره ء اعلى ، آيهء 2 و 3 ( آن كس كه آفريد پس راست و برابر كرد و آن كه تقدير كرد پس هدايت كرد )

32