پيكر اجتماع حيات جامعه را تأمين كرد .
از اين رو نظام تكوين و مقررات دين تفسير ( بسم الله الرحمن الرحيم ) است ، و هر مسلمانى هم با اين تعليم و تربيت بايد پيام آور رحمت بر بندگان خدا باشد .
بعد از ابتدا به اسم خداوند ، نماز گزار به جملهء ( الحمدلله رب العالمين ) متوجه مى شود كه هر حمد و ثنايى براى اوست ، چون او رب العالمين است ، و هر كمال و جمالى ظهور تربيت اوست ، و هنگام گفتن اين جمله با ديدن آثار ربوبيت او در وجود خود و جهان از آسمان و زمين و جماد و نبات و حيوان و انسان ، ثنا را به او منحصر مى كند ، و چون آثار تربيت در خسيس ترين موجودات تا اشرف كائنات ظهور رحمت عمومى و خصوصى اوست دوباره مى گويد : ( الرحمن الرحيم ) .
و با استغراق در فضل و رحمت ، براى اين كه از عدل خدا غافل نشود مى گويد : ( ملك يوم الدين ) زيرا معصيت خدا هتك حرمت اوست ، و عظمت لايتناهى حرمت لايتناهى دارد ، و هتك حرمت لايتناهى با هيچ هتك حرمتى قابل قياس نيست ، و نافرمانى آن كس كه حق او و نعمت او بر انسان قابل شماره و احصا نيست سزايى به تناسب چنين عملى دارد ، و قوت و قدرتى كه در هر گناهى صرف مى شود محصول جهان است ، چون زندگى آدمى به جهان بستگى دارد ، و گناهى كه انسان مى كند خيانت به دست رنج زمين و آسمان است ، و حساب و كتاب ، روز جزايى را در پيش دارد كه خداوند فرمود : ( يأيها الناس اتقوا ربكم إن زلزلة الساعة شئ عظيم - يوم ترونها تذهل كل مرضعة عمآ أرضعت وتضع كل ذات حمل حملها وترى الناس سكرى و ما هم بسكرى و لكن عذاب الله شديد ) ( 1 ) از اين رو توجه به ( ملك يوم الدين ) لرزه بر اندام عارفان مى افكند ، كه امام العارفين وزين العابدين ( عليه السلام ) به اين جمله كه مى رسيد آن قدر تكرار مى كرد

1 . سوره ء حج ، آيهء 1 ، 2 ( اى مردم بترسيد پروردگار خود را كه لرزش قيامت چيزى است بزرگ ، روزى كه مى بينيد آن زلزله را كه غافل مى شود هر مادر شير دهى از فرزندى كه شير مى دهد ، و مى گذارد هر باردارى بار خود را ، و مى بينى مردمان را كه مستند و حال آن كه مست نيستند ، و لكن عذاب خداوند شديد است )

171